چرا «دعا و تضرع» کرونا را دور نمی کند؟؛ مومن دلواپسی ندارد
به گزارش خبرگزاری «حوزه» از اصفهان، همواره یکی از توصیه های دینی به مسلمانان خاصه در مکتب صادق آل محمد، بهره مندی از ظرفیت بی بدیل دعا در دفع بلا و گره گشایی مشکلات بوده است، اما چند صباحی است که کشور ایران و جهان به بلای عجیبی چون ویروس کرونا مبتلا گشته است که در این میان ترس و واهمه ای را بر جان و تن افراد انداخته است. اما شبهه ای که از روزهای آغازین اپیدمی شدن این ویروس در جهان و ایران دائما در حال دست به دست شدن در شبکه های اجتماعی این که «چرا دعا و تضرع، کرونا را دور نمی کند»؛ ذهن برخی افراد را درگیر کرده است.
نظام تکوینی و تشریعی
زهرا ابراهیمی از کارشناسان مرکز ملی پاسخگویی به سؤالات دینی نمایندگی اصفهان در پاسخ به این سؤال، گفت: ربوبیت خداوند در عالم خلقت، در دو بخش تجلی پیدا می کند، یکی نظام تکوینی و دیگری تشریعی؛ وقتی ما ربوبیت خداوند در نظام تکوین را می پذیریم یعنی هرآنچه در جهان رخ می دهد را تحت تدبیر و تقدیر او می دانیم. زمانی هم که ربوبیت خداوند در بُعد تشریع را می پذیریم یعنی قائلیم که خداوند به انسان اختیار و اراده داده و او باید با اختیار خود انتخاب کند.
وی ادامه داد: در رابطه با وجود بیماری ها مثل ویروس کرونا نیز وضع به همین منوال است، با نظر به دستگاه تکوینی، هر آنچه در عالم رخ می دهد، منتسب به خداست؛ پس انسان باید راضی به تقدیر الهی باشد و با توجه به دستگاه تشریعی، این انسان است که باید با تلاش خود سعی در رفع بیماری کند و با ابزارهای مادی مثل عمل به توصیه های بهداشتی و در خانه ماندن و ابزار معنوی همچون تضرع و دعا به از بین رفتن ویروس کمک کند.
کارشناس مرکز ملی پاسخگویی به سؤالات دینی افزود: بنابراین راضی بودن به آنچه خدا مقدر کرده مربوط به حوزه ی تکوینی است و تلاش و کوشش و دعا مربوط به حوزه ی تشریع است و این دو با یکدیگر منافات ندارند.
ابتلاء و آزمایش انسان ها در هر زمان و مکان
وی ابراز کرد: در دیدگاه الهی همه ی انسانها در هر زمان و مکانی مورد ابتلاء و آزمایش الهی قرار می گیرند، بنابراین مشکلات و بیماریها (اعم از جسمی و روحی) که انسان با آن ها دست و پنجه نرم می کند نیز بخشی از این امتحانات است؛ آنچه که ما ازجانب خداوند بدان دستور داده شده ایم استفاده و بهره بردن از ابزارهای مادی و معنوی برای رفع مشکل است.
ابراهیمی اضافه کرد: گاهی انسان از ابزارهای مادی و معنوی بهره می جوید، اما ممکن است نتیجه ی دلخواه را نگیرد، در این حالت نا امیدی جایگاهی ندارد، چرا که ما به وظیفه ی خود به عنوان یک بنده عمل کرده ایم و نتیجه با خداست.
ضرورت تحرک، تلاش و پویایی
کارشناس مرکز ملی پاسخگویی به سؤالات دینی با بیان اینکه وظیفه ی ما تسلیم شدن در برابر خداست، گفت: البته تسلیم شدن در برابر خواست خداوند به معنی عدم تحرک و تلاش و پویایی نیست، بلکه باید بدانیم که خواست خداوند نیز دعوت ما به تلاش و سپردن نتیجه ی کار به اوست.
برخی نگاه معامله ای به جهان هستی دارند
وی با تاکید براینکه برخی افراد نگاهشان به زندگی نگاه توحیدی است، اما برخی دیگر نگاه معامله ای دارند، تصریح کرد: فرق نگاه توحیدی محض با نگاه معامله ای این است که در نگاه توحیدی اگر شخص به حاجات خویش اعم از مادی یا معنوی دسترسی پیدا نکرد خود را تسلیم خداوند دانسته و شکرگزار است و لب به گله و شکایت باز نمی کند، اما در نگاه معامله ای به محض عدم دریافت حاجت، شخص نه تنها شکرگزار نیست، بلکه گاهی گله مند هم می شود.
ابراهیمی عنوان کرد: وقتی انسان خداوند را خیرخواه خویش بداند و به این باور برسد که هر آنچه او برایم رقم می زند، خیر محض است، دیگر نسبت به برآورده شدن یا نشدن حاجت نا امید و ناراحت نمی شود.
وی ابراز کرد: دعا عامل اتصال انسان به خداست و نوعی عبادت تلقی می شود، اما در عین حال شرایط و آدابی دارد که با رعایت آن آداب، دعاهای ما به اجابت نزدیک تر خواهد شد.
نتیجه را به خدا واگذار کنیم
ابراهیمی اذعان کرد: بیان حوائج و مشکلات و به زبان آوردن خواسته ها هنگام دعا امری مطلوب و پسندیده است و در روایات به ما توصیه شده که حتی نمک غذای خویش را هم از خداوند بخواهید، بنابراین ذکر نیازمندی ها و خواسته های مادی و معنوی نشانگر فقر ذاتی و ناچیز بودن ما در برابر خداوند است و می توان گفت نوعی تمرین بندگی است و توحید افعالی انسان را محکم تر می کند.
وی افزود: در عین حال لازم است در کنار بیان نیازها و خواستن آنها از خداوند متعال، در ادامه خواست خداوند و مصلحت او را نیز هنگام دعا مدنظر گرفته و کار را به خداوند بسپاریم، در واقع حاجت خویش را در محضر خداوند متعال بیان نماییم، اما با این قید که خدایا اگر تو مصلحت می دانی و برایم خیری در برآورده شدنش است آن را برایم برآورده ساز؛ ما با این کار نتیجه ی دعا را به خداوند سپرده ایم و خودسرانه عمل نکرده ایم.
الزامات برآورده شدن حاجات
کارشناس مرکز ملی پاسخگویی به سؤالات دینی نمایندگی اصفهان با تاکید براینکه این را بدانیم که خداوند سامع و شنونده ی همه دعاها و خواسته های ماست، گفت: یکی از وعده های امید بخش خداوند در قرآن، وعده ی برآوردن حاجات بندگان است، اما بدانید که این وعده دارای شرایط و ضوابطی است که با مهیا بودن شرایط، حاجات برآورده می شود.
وی ابراز داشت: البته استجابت دعا به معنی این نیست هرآنچه من می خواهم به همان شکل رقم بخورد، بلکه گاهی دعای ما به اشکال دیگر برآورده می شود، درحالی که ما متوجه نیستیم.
ابراهیمی یادآور شد: نظام جهان نظام حکیمانه و بر مبنای سبب و مسبب است، بنابراین در دعا کردن نباید انتظار داشته باشیم که خداوند نظم عالم را برای ما به هم بزند تا امری که مصلحت نیست را تبدیل به مصلحت نماید.
کارشناس مرکز ملی پاسخگویی به سؤالات دینی نمایندگی اصفهان عنوان کرد: گاهی انسان نسبت به خیر و شر خود آگاه نیست، به گونه ای که آنچه به خیر خود می‌داند، شرّ اوست و آن چه شر می پندارد، خیر اوست.
تشخیص استجابت دعا با خداست نه بنده
ابراهیمی خاطرنشان کرد: آنچه از ما خواسته شده، دعا کردن است و طبیعی است که انسان به صلاح خود دعا می کند، ولی ممکن است دعایی از دیدگاه ما دارای مصلحت باشد و مخالفتی با عقل و شرع نداشته باشد، اما استجابت آن به صلاح ما نباشد، پس تشخیص نهایی این که استجابت آن به صلاح ماست یا نه، بر عهده ی خداست نه بنده، زیرا احاطه ی دقیق به همه ی مصالح، فرع بر علم بی پایان است که در اختیار بندگان نیست.
بساط امتحان برای همه گسترده است
وی بیان کرد: آزمایش در دنیا، سنت خداوند است و برای مومن و غیر مومن همواره بساط امتحان گسترده است؛ وقتی انسان خود را در دایره بندگی خداوند قرار دهد باید میزان بندگی او مورد سنجش قرار گیرد و به اصطلاح ادعایش اثبات شود، لذا سختی ها و بلاها ممکن است زندگی او را تحت تاثیر قرار دهند و اینجاست که با صبر و تحمل، حرفش در عمل نیز ثابت خواهد شد،علاوه بر این تحمل و صبر بر بلاها موجبات ترفیع درجه ی مومن را فراهم می آورد و کفاره ی گناهان او خواهد بود و باعث ریزش گناه او می گردد.
خداوند متعال در قرآن می فرماید:
وَ لَنَبْلُوَنَّکُمْ بِشَیْءٍ مِنَ الْخَوْفِ وَ الْجُوعِ وَ نَقْصٍ مِنَ الْأَمْوالِ وَ الْأَنْفُسِ وَ الثَّمَراتِ وَ بَشِّرِ الصَّابِرینَ
قطعاً همه شما را با چیزی از ترس ، گرسنگی ، و کاهش در مالها و جانها و میوه ها ، آزمایش می کنیم و بشارت ده به استقامت کنندگان!
یعنی بلاها و گرفتاری ها برای انسان های صابر و شکیبا سودمند و مفید است
فلسفه سختی ها و بلایا فقط سنجش میزان ایمان نیست
وی اضافه کرد: علاوه بر این هیچ گروهی و هیچ فردی نیست که مورد آزمایش و امتحان قرار نگیرد و همه ی انسان ها لحظه به لحظه مورد آزمایش قرار می گیرند، البته بین ابتلاء و گرفتاری اهل ایمان با دیگران تفاوت وجود دارد، چرا که بلا و گرفتاری برای سایر افراد ممکن است نوعی عذاب و بازتاب عمل منفی آنها در دنیا باشد، در حالی که به تعبیر قرآن این بلاها برای مومن بلاء حسن است و در سایه این بلاها مومن عزیزتر می شود.
چرا که خداوند در قرآن می فرماید:
وَ لِیُبْلِیَ الْمُؤْمِنینَ مِنْهُ بَلاءً حَسَناً إِنَّ اللَّهَ سَمیعٌ عَلیمٌ
و خدا می خواست مؤمنان را به این وسیله امتحان خوبی کند خداوند شنوا و داناست.(۲)
ابراهیمی افزود: رسیدن به درجات بالای ایمان نیازمند تحمل سختی ها و گرفتاری هاست، لذا مومن با تحمل سختی ها خود را به درجات بالایی می رساند که بدون وجود آن سختی ها نمی توانست به آن درجات برسد، فلسفه شداید و بلایا فقط سنجش میزان ایمان نیست، بلکه زیاد کردن ایمان را نیز به دنبال دارد، پس با نگاه کردن از این زاویه نه تنها بلاها شر محسوب نمی شود، بلکه جز خیر برای مومن نتیجه ای ندارد.
جای هیچ نگرانی و دلواپسی برای مومن وجود ندارد
کارشناس مرکز ملی پاسخگویی به سؤالات دینی نمایندگی اصفهان در پایان گفت: در کتب کلامی و اعتقادی نیز بابی تحت عنوان «اعواض الآلام» ؛ عوض های سختی ها و رنج ها» بیان شده و نشان دهنده این امر است که سختی ها و مصائبی که از جانب خداوند به انسان ها می سد در آخرت جبران می شود، پس دیگر جای هیچ نگرانی و دلواپسی برای مومن وجود ندارد.
زهرا ابراهیمی
