واجبی که به فراموشی سپرده شد!، خواب متولیان فرهنگی به چه قیمت؟

 

 

 

 

واجبی که به فراموشی سپرده شد!/ خواب متولیان فرهنگی به چه قیمت؟

امربه معروف و نهی ازمنکر از فروعات دین به شمارمی روند که البته از اصلی ترین واجباتی هستند که تاکید فراوان برآن شده است و تحکم و استواری یک جامعه اسلامی برآن متوقف میباشد.

معروف در لغت به معنای شناخته شده و منکر به معنای ناشناخته میباشد که این دو واژه به ترتیب به معنای نیکی و بدی است.معروف به اعمال نیک ازطرف عمل‌کننده و منکر به کار ناپسندی میگویند که فرد انجام میدهد و باید آنرا ترک کند.

برخی معتقدند امر به معروف ونهی از منکر سبب دخالت در زندگی شخصی افراد است و مانع انجام اعمال وکارهای مورد علاقه ی آنان میگردد و معتقدان به این حرف آمران و ناهیان(امرکننده به معروف و نهی کننده از منکر)را دخالت کننده میدانند، درصورتی که قضیه کاملا برعکس میباشد چرا که این واجب موکد از ابتدای ورود اسلام و پایه گذاری آن وجود داشته و پیامبران و ائمه(ع) عمل کننده ی به آن بوده اند و قطعا اگر دخالت نامیده میشد معصومین(ع) هرگز آن را انجام نمیدادند پس راهی برای انکار آن وجود ندارد از طرفی دیگر این امر ونهی از نکاتی است که قرآن کریم به طور صریح و واضح آن را تاکید میکند همان کتابی که پایه و اصول دین و نازل شده از سوی خداوند تعالی است.

البته هرشخصی را نمیتوان آمر و ناهی نامید چرا که این واجب نیز مانند سایر واجبات شرایط و اصول خاصی را میطلبد از جمله اینکه؛ فرد آمر وناهی باید عامل باشد و این بدین معناست که خود نیز به امر و نهی ایی که میکند عمل کند چرا که در غیر این صورت هرگز تاثیری نخواهد داشت. مانند زمانی که زنی فرزند خود را نزد حضرت علی(ع) آورد و ازحضرت خواست که او را از خوردن خرمای زیاد نهی کند حضرت فرمودند: فردا بیا! فردا که زن فرزندش را آورد حضرت به او فرمود خرمای زیاد نخور…زن باتعجب گفت چرا دیروز اورا نهی نکردید امام گفتند چون دیروز خود خرما خورده بودم! و چه زیباست این عمل امیرالمؤمنین(ع) زمانی که کاری را خود انجام داده اند دیگری را ازآن نهی نمیکنند و چه زیباتر اگر مانیز اینگونه باشیم.

از طرف دیگر امربه معروف و نهی از منکر همیشه از طریق زبان وبه طور مستقیم صورت نمیگیرد بلکه گاهی میتوان با رفتار وحالاتی در چهره به صورت غیر مستقیم مقصود خود را به طرف مقابل فهماند که کارش اشتباه است مانند ترش رویی و اخم کردن و… و یا اینکه با انجام دادن کار نیکی (مانند صدقه دادن)دیگری را به آن کار دعوت کرد و زمانی که زبان و حالات و رفتار جوابگو نیستند گفته شده میتوان از زور استفاده کرد که این اهمیت وافر و فراوان این واجب را تاکید میکند.

هم چنین فرد آمر و ناهی باید با حفظ جان و مال و ناموس خود دست به این عمل بزند زیرا درصورتی که جان و مال او در معرض خطر قرار گیرد این عمل از او سلب میگردد.

باید دانست و متوجه تاثیر این عمل واجب بر جامعه و به ویژه جامعه ی امروزی بود چرا که هرلحظه جامعه از سمت و سویی تهدید میگردد و امر به معروف و نهی از منکر میتواند تاثیر به سزایی در پیشبرد جامعه داشته باشد.

 

افسانه مرادی

لینک مطلب در اصفهان شرق

 

خَلق تقدس برای برخی مسئولین مانع امربه معروف است

 

خَلق تقدس برای برخی مسئولین مانع امربه معروف است

زهرا ابراهیمی در گفت و گو با خبرنگار خبرگزاری«حوزه» از اصفهان، پیرامون امر به معروف و نهی از منکر اظهار کرد: از جمله دستوراتی که در آموزه های اسلام بسیار مورد سفارش قرار گرفته است موضوع امر به معروف و نهی از منکر است.

وی با بیان اینکه عنوان این موضوع به راحتی بیانگر این مطلب است که اسلام دین بی تفاوتی نیست و نسبت به آنچه در اجتماع رخ می دهد حساس است گفت:  اوّلین آمر به‌ معروف ذات مقدّس پروردگار است که می فرماید: اِنَّ اللهَ یَأمُرُ بِالعَدلِ وَ الاِحسانِ وَ ایتآئِ ذِی‌القُربی وَ یَنهی عَنِ الفَحشآءِ وَ المُنکَرِ وَ البَغی؛

این فعال فرهنگی تصریح کرد: با توجه به اینکه انسان زندگی اجتماعی دارد، حضورش خواه ‌ناخواه وابسته به اجتماع است و از طرفیدارای روحی تأثیر پذیر است، لذا هر آنچه که می‌بیند و می‌شنود می‌تواند بر رفتار او و روحیاتش تاثیر بگذارد، بنابراین اصل امر به معروف و نهی از منکر در جهت تصحیح رفتارهای اجتماعی انسان، به دلیل تاثیر پذیری انسان ها از یکدیگر کاملا منطقی و عقلایی است چرا که این اصل می تواند خود کنترلی انسان را در اجتماع نتیجه دهد.

وی ابراز کرد: درباب اهمیت این موضوع در روایت آمده است «وَ مَا أَعْمَالُ الْبِرِّ کُلُّهَا وَ الْجِهَادُ فِی سَبِیلِ اللَّهِ عِنْدَ الْأَمْرِ بِالْمَعْرُوفِ وَ النَّهْیِ عَنْ الْمُنْکَرِ إِلَّا کَنَفْثَةٍ فِی بَحْرٍ لُجِّیٍّ، امام علی علیه السّلام می فرمایند: تمام کارهاى نیک و جهاد در راه خدا در برابر امر به معروف و نهى از منکر چیزى نیست جز به مانند انداختن آب دهان در دریاى پهناور

ابراهیمی عنوان کرد: هرجا عدم شناخت یکه تازی کند، عوارض و آسیب ها خودنمایی می کنند، در بحث معروف و منکر و شرایط آن نیز وقتی شناخت ها کافی نباشد،  درگیری‌های اجتماعی نسبت به چرایی آن و روش‌ها و ابزارهای مورد استفاده در آن به معضلی اجتناب‌ناپذیر تبدیل خواهد شد، بنابراین در وهله اول فریضه دانستن امر به معروف و نهی از منکر و تأکید بر فریضه بودن آن همچون نماز می تواند به احیای این فرهنگ در جامعه کمک نماید.

وی بیان کرد: یکی از نکات مهم در بحث امر به معروف و نهی از منکر همگانی بودن این دستور است، لذا در دایره امر و نهی، فقیر و غنی، حکومت و مردم و همچنین زن و مرد هیچ تفاوتی ندارند و در نگاه آموزه های اسلام همه در برابر این قانون یکسانند.

کارشناس مرکز پاسخگویی به سؤالات دینی اصفهان اذعان کرد: متاسفانه امروزه یکی از اموری که منجر به کمرنگ شدن امر به معروف و نهی از منکر در جامعه شده، خَلق تقدس برای برخی از مسئولین است، گویا برخی اشخاص و نهادها و سازمان ها دارای تقدسی خاص هستند و امر و نهی در برابر آنها همچون نزدیک شدن به قرآن بدون طهارت است، آنچه می تواند امر به معروف و نهی از منکر را راحت و بی تکلف سازد این است که مردم جز پیاده کردن حق از چیزی هراس نداشته باشند، بنابراین وقتی انسان ملاحظه کار نباشد و ترس و خجالت در او اثر نکند می‌تواند به راحتی امر به معروف و نهی از منکر کند.

ابراهیمی ادامه داد: در اصل قانون اساسی هم بحث عمومیت داشتن و همگانی بودن آن ذکر شده است و سه حیطه ی امر و نهی مردم به حکومت، حکومت به مردم و مردم به یکدیگر مورد توجه قرار گرفته است، بنابراین تذکر لسانی مردم به یکدیگر،  می تواند در متن جامعه اتفاق بیافتد،

وی افزود: تذکر مردم به حاکمان، می تواند از طریق بیانیه ها و یادداشت ها و رسانه ها انجام گیرد چرا که معتقدیم کسی که مسئول است باید بیشتر پاسخگو باشد و تذکر حکومت به مردم نیزمی تواند از طریق خطابه ها و مواعظ و سخنرانی ها صورت پذیرد، به نظر می رسد یکی از دلایلی که امر و نهی را در جامعه دچار تکلف کرده، عدم هماهنگی امر و نهی ها در این سه حیطه است،

* اولین، مهمترین و اثرگذارترین گام در امر و نهی، تذکر دادن است

کارشناس مرکز ملی پاسخگویی به سؤالات دینی یادآور شد: نکته دیگری که می توان در این رابطه به آن اشاره کرد بحث گستردگی محتوای امر و نهی است، آنچه در دایره ی محتوا قرار می گیرد تمام امور اجتماعی مردم است، از نوع پوشش و انتخاب کلمات و روش گفتار گرفته تا نوع درآمد و نوع عملکرد در فعالیت های سیاسی و اقتصادی و فرهنگی، اما امروزه به محض شنیدن امر به معروف و نهی از منکر، تنها در ذهن ما بحث حجاب و پوشش و مبارزه با کم حجابی تداعی  می شود.

ابراهیمی متذکر شد: متاسفانه در سال های اخیرتکیه بر امر و نهی حجاب بدون توجه به امر و نهی در سایر امور، باعث شده که نه از حجاب بهره ببریم و نه در سایر امور موفق باشیم، خلاف های سیاسی و اقتصادی، خلاف در کسب و کار، خلاف در کار اداری، خلاف های فرهنگی، غیبت، دروغ، توطئه، تمسخر، کم‏ کاری، بردن مال و آبروی مردم همه و همه در دایره منکرات قرار می گیرند و باید به آنها توجه نمود.

وی بیان داشت: نکته مهم دیگر در باب امر به معروف و نهی از منکر این است که باید در ابتدا انسان امر و نهی ها را از خود و خانواده خود و اطرافیانش شروع کند و بدان پایبند باشد و در ادامه رفتارهای اجتماعی مردم را امر و نهی نماید، در بعضی از خانواده ‏ها حقوق زنان و کودکان و نوجوانان رعایت نمی شود، اما این گونه خانواده ها تذکری هم از ناحیه هیچ کس دریافت نمی کنند، لذا ترویج امر و نهی ها در این حیطه نیز بسیار مهم و موثر است.

این فعال فرهنگی با اشاره به روایتی «لعـنـت خـدا بـر آنـان باد که به معروف امر مى کنند و خود آن را وامى گذارند»  اظهار داشت:  اولین، مهمترین و اثرگذارترین گام در امر و نهی، تذکر دادن است، بنابراین نباید تذکر لسانی را بی فایده دانست، به شرطی که همگانی و فراگیر باشد و در عین حال با لحنی مناسب و بیانی خوش، قطعا تذکر لسانی و گفتن و بیان کردن به شرط استمرار، اثرگذار خواهد بود.

*اصلاح شیوه ها و روش ها امر به معروف

وی اضافه کرد: امر به معروف و نهی از منکر دارای مراتب است، اما بهره بردن از ابزار قدرت و نیرو در جایی که تذکر لسانی می‌توانسته مفید باشد از مهمترین روش های نادرست در این مسئله است، عده ای از همان ابتدا به جای طی کردن مرحله اول سراغ گام آخر می روند.

ابراهیمی با بیان اینکه از دیگر اموری که امر و نهی را برای برخی از مردم به عملی زجرآور مبدل نموده این است که برخی به بهانه اینکه نیروی انتظامی یا قوه قضائیه در فلان مسئله وارد عمل نشد ما خودمان وارد عمل می شویم، در صورتی که هیچ ‏چیزی مجوّز این نیست که مردم بخواهند از مرتبه اول امر و نهی یعنی همان تذکر لسانی پا را فراتر نهاده و در آنچه که مربوط به نیروی انتظامی است، دخالت نمایند، اذعان کرد: از معضلات دیگری که همواره جامعه ما با آن دست و پنجه نرم می کند بکارگیری شیوه ها و روش های نادرست در امر و نهی است. ما از لحاظ شیوه ها و روش ها دچار خطا های فراوانی بوده ایم و چون روش ها نامطلوب بوده، اصل هم زیر سؤال رفته است، بنابراین بشدت به برنامه ای برای اصلاح شیوه ها نیازمندیم.

وی ابراز کرد: امروزه به محض نقد کردن، باید منتظر حذف شدن باشیم، اما امر به معروف و نهی از منکر می تواند باب نقد را در جامعه باز کند و مجوز قرآنی و دینی برای نقد رفتارها باشد، امر به معروف و نهی از منکر به ایجاد نگاه نقادانه  و دغدغه مند در انسان کمک می کند.

این کارشناس فرهنگی تاکید کرد: اعتراض به عملکردهای نادرست در سطح خرد و کلان، اگر با روش های صحیح استمرار یابد،  هم نتیجه ی آنی دارد و شخص خطاکار در آن لحظه،  دست از خطایش برمی دارد و هم نتیجه آتی خواهد داشت و در دراز مدت منجر به کاهش خطا خواهد شد.

*فلسفه مهم امر به معروف و نهی از منکر

وی در پاسخ به بیان نظر خود پیرامون فیلم هایی که در فضای مجازی علیه آمران به معروف منتشر می شود، گفت: امروزه تعداد زیادی از کیلیپ هایی را در فضای مجازی شاهد هستیم که اتفاقا مغرضانه هم منتشر می شود و موضوع این کیلیپ ها امر و نهی است، اما متاسفانه از یک طرف امر و نهی ها فقط و فقط به موضوع پوشش خلاصه می شود و از طرف دیگر کسی که خود را موظف به این امر می داند شروع به بحث و گفتگو و گاهی جنگ و دعوا می کند.

ابراهیمی عنوان کرد: باید توجه کنیم که تذکر لسانی در متن جامعه نیازمند سخنرانی های طولانی و بحث های طویل نیست، بلکه یک کلمه باید گفت و رد شد، منتها اگر هر کس یک کلمه بگوید و رد شود کم کم خطاکار از خطایش دست برمی دارد، اما اگر قرار باشد امر و نهی ها همراه با پرده ‏دری، آبروریزی و بی احترامی باشد نتیجه معکوس خواهد داشت.

وی افزود: فلسفه مهم امر به معروف و نهی از منکر این است که فرصت رشد را از فسادهای اجتماعی بگیریم و اجازه رشد و نمو و گسترش به فساد ندهیم. اما وقتی می بینیم امروز فساد در جامعه انتشار یافته است به خوبی در می یابیم که ما در این مسئله موفق نبوده ایم.

کارشناس مرکز ملی پاسخگویی به سؤالات دینی خاطرنشان کرد: یکی از اموری که در امر و نهی کمتر مورد توجه قرار می گیرد این است که آمران به معروف و ناهیان از منکر گاهی جایگاه خویش را در حد یک خواهش کننده و التماس کننده تنزل می دهند، باید به مرزها دقت کرد و از موضع خواهش و التماس دوری کرد و به موضع قوت و اقتدار بازگشت، منظورمان  قطعا برخوردهای فیزیکی و بداخلاقی های رفتاری نیست، بلکه می توان محکم بود و با قدرت عمل کرد و با قاطعیت رفتار نمود و در عین حال مودب و خوش خلق هم بود.

وی ادامه داد: قرار است با امر و نهی جسارت گناه از گناهکار سلب شود، قرار نیست حالت تضرع ما در امر و نهی،  او را نسبت به ما و انجام گناه جسورتر نماید.

 زهرا ابراهیمی 

لینک مطلب در خبرگزاری حوزه