ذکر؛ نیازی فطری

ذکر؛ نیازی فطری

یکی از اموری که لازم است در خواندن ادعیه و قرآن و نماز بدان توجه نمود این است که به تمام آنچه از معصومین علیهم السلام به دست ما رسیده عنایت و توجه ویژه ای داشته باشیم.

برخی از ادعیه و سوره ها به دلیل کثرت استفاده ، در بین مردم بسیار معروفند و این در حالیست که سایر ادعیه که آنها نیز از همان معصومین علیهم السلام نقل شده اند مهجور مانده اند.

در واقع ما اکثر مواقع متناسب با مناسبت ها و یا همسو با ویژگی های روحی و حال درونی خود دعا و ذکری را برای خواندن انتخاب می نماییم اگر چه این امر بسیار پسندیده است اما لازم است خود را از خواندن سایر ادعیه و سورها و نمازها نیز محروم ننماییم.

هر کدام از اسماء الهی تاثیری خاص و ویژگی منحصر بفردی  دارند و توجه به حق از مسیر هزاران اسم از اسماء الهی قطعا موثرتر است از توجه به حق از طریق تنها دو یا چند اسم.همانگونه که در دعای جوشن کبیر با ذکر هزار اسم از نامهای خداوند متعال توسل خویش را کامل می نماییم.

نکته ی دیگری که می توان در باب ذکر بدان اشاره نمود این است که نباید ذکر گویی و توجه به مستحبات ما را از عمل به واجب بازدارد، برخی از افراد در برنامه ریزی خود به گونه ای عمل می کنند که حتی در وقت فریضه ی نماز، به امور مستحب مشغول شده و خود را ازفضیلت نماز اول وقت محروم می نمایند.

ذکر الهی به معنی یاد خداوند بودن است و وقتی یاد خداوند در دل انسان باشد، گناه و معصیت جایی ندارد پس اگر ذکر می گوییم و همچنان اهل گناهیم باید بدانیم که ذکر ما ذکری حقیقی نیست و تنها در حد لقلقه ی زبان می باشد.البته این گفتار نباید فضا را برای عده ای فرصت طلب باز نگه دارد و به این بهانه ها گفتن ذکر را به طور مطلق خالی از فایده بدانند بلکه همین اذکار زبانی می تواند پله ای برای رسیدن و درک اذکار حقیقی شود.

از جمله لوازم اعتقاد به خداوند، باورمند بودن نسبت به عبادت و دعا و ذکر است. انسان مسلمان و خداباور نسبت به تاثیر امور معنوی در زندگی،  اعتقادی عمیق دارد و حاضر نمی شود به بهانه های واهی  از اینگونه امور دست بکشد.بالاترین هدف برای انسان مومن، رسیدن به کمال است ورسیدن به کمال با ابزار روح امکان پذیر است و آنچه در تسریع این حرکت برای روح موثر است،  میزان توجهات روح است یعنی هرچقدر روح متوجه تر باشد نسبت به خداوند، تقرب او و رسیدن به کمالش سهل تر خواهد شد و آنچه در توجهات روح موثر است، ذکر و یادخداوند است. نتیجه این که رسیدن به کمال بدون ذکر و یاد او امکان پذیر نمی باشد.

نیازمندی انسان به ذکر و یاد خداوند نیازی فطری و درونی است. وجود انسان همواره با خلأهایی همراه بوده و حسی درونی، او را به سمت پرکردن خلأها و رفع نواقصش می کشاند. این حس همان حس خداخواهی یا گرایش به خداوند است که نیاز به پرستش را ثابت می نماید وذکر و یاد خداوند بهترین راه برای رفع این نیاز است.

در کنار نیازهای معنوی و روحی، نیازهای مادی نیز می تواند انگیزه ای برای رو آوردن به سوی خداوند و یاد او باشد.به همین دلیل است که در روایات به ما توصیه شده نمک غذای خویش را هم از خداوند بخواهید. در واقع توسل و یادخداوند برای رفع نیازهای مادی نیز دارای ارزش است و عبادت تلقی می شود و می تواند نردبام رسیدن به مراتب بالاتر باشد چون همین انگیزه های مادی هم می تواند پیوند و ارتباط انسان را با خداوند زیاد نماید اگرچه پایین ترین مرتبه ی ذکر محسوب می شود.

 

زهرا ابراهیمی کارشناس مرکز ملی پاسخگویی به سؤالات شعبه اصفهان

لینک مطلب در خبرگزاری رسمی حوزه

از لفظ تا معنی

از لفظ تا معنی

انسان همواره به آرامش نیازمند است و به اقتضای فطرتش طالب آرامش.او هر بار آرامش را در چیزی می بیند و برای رسیدن به آن  تلاشی بی وقفه می نماید. گاهی آرامشش را در یافتن یک وعده غذا می یابد و گاهی در خواندن یک صفحه کتاب . اما همواره بعد از رسیدن به آنچه مقصود نهایی تصورش می کرد، آتش درونی اش سرد شده و دوباره جویای امری دیگر است. گویا این چرخه هر روز و هربار تکرار می شود و انسان در چرخه ی دویدنها و رسیدن ها و باز سیر نشدن ها گرفتار است.

اگر چه انسان با تلاش، خود را به آنچه می خواهد می رساند اما باز دچار دلهره و اضطراب است و کثرت اضطرابها و نگرانیهایش او را آزرده خاطر می سازد.

کمال گرایی انسان بی نهایت است و او همواره می خواهد و هرگز سیر نمی شود ، بنابراین اگر به منبعی نامتناهی متصل نباشد بعد از هر رسیدنی و آرامشی موقت دوباره اسیر اضطراب خواهد شد.

آری تنها راه فائق آمدن بر نابسامانیهای روحی ، برقراری ارتباط با سرچشمه ی پاکیها و خوبیهاست.

بشر امروز به اندازه ای که از خداوند فاصله گرفته به همان اندازه نیز از آرامش جدا شده است.ارتباط با خداوند همسو با نظام تکوین است و قطع ارتباط با اوبر خلاف این نظام .به همین دلیل است که وقتی یاد او در دلها بی رنگ شود هرچقدر هم انسان از سایر جهات بی نیاز شود باز هم انگار چیزی در زندگی کم دارد.

زندگی  و حیات مادی  گاهی کاستی هایی را به دنبال دارد که نتیجه ی آن جز اندوه چیز دیگری نخواهد بود. گاهی نیز انسان در همین زندگی دنیایی غرق در نعمت می شود و  اگر چه کاستی ندارد اما این بار سرمست غرور شده و از شخصیت انسانی اش فاصله می گیرد. یاد خدا از یک طرف اندوههای ناشی از کاستی ها را بر طرف می کند و از سویی دیگر غرور حاصل از سرمستی ها را.

اگر چه عرف مردم ذکر را تنها درگردش زبان و حرکت لبها و شمارش دانه های تسبیح می بینند اما قطعا ذکر و یاد الهی چیزی عمیق تر و فراتر از ذکر لفظیست هر چند ذکر لفظی نیز پیش زمینه ی رسیدن به ذکر قلبیست اما ذکر لفظی مقصد نهایی در یاد خداوند تلقی نمی شود.

بعضی مواقع وقتی از ذکر و یاد خداوند صحبت می شود برخی فکر می کنند همواره به یاد خدا هستند و دلیل این امر را این مطلب می دانند که آنها هرگز خدا را فراموش نمی کنند و دائما چیزی در درون، آنها را متوجه خداوند می نماید. اگر چه این حالت حالتی نیکوست و این ادعا تا حدی صحیح اما در عین حال باید توجه نمود که وجود ذکر و یاد خداوند در زندگی انسان از طریق آثارش ثابت می شود در واقع به یاد "او" بودن باید اثراتی را به دنبال داشته باشد و الا اگر تنها در ذهن خویش به یاد "او" باشیم و در زندگی اثری از یادش وجود نداشته باشد گویا اصلا ذکری و یادی صورت نپذیرفته است.بنابراین باید دقت نمود  از لفظ تا معنا فاصله ایست بسیارکه اگر لطف او نباشد و مهربانی اش ما را در حرکت نگاه ندارد هرآن خطر انحراف و لغزش در کمین ماست

http://nedaesfahan.ir/102327/%D8%A7%D8%B2-%D9%84%D9%81%D8%B8-%D8%AA%D8%A7-%D9%85%D8%B9%D9%86%DB%8C.htm