آموزه های ماه مهر و عوامل تاثیرگذار بر تربیت اسلامی
آموزه های ماه مهر و عوامل تاثیرگذار بر تربیت اسلامی
بوی ماه مهر که به مشام جان می‌وزد و همچنین برگ‌ریزان درختان، همواره ذهن انسان را به‌سمت کاغذ، دفتر و بوی کتاب نو سوق می‌دهد. براستی که آموختن، اکسیر جوانی‌است و اگر انسان آموختن را رها کند پویایی ذهنش رو به افول می‌گراید.
انسان بواسطه‌ی انسان بودنش گرایش به کسب معرفت، علم آموزی و رفع جهالت دارد. رفع جهل برای انسان یک امر فطری است؛ به همین دلیل هیچ عاملی قدرت مهار این تمایل را در انسان نداشته و نخواهد داشت؛ چرا که علم نیز از هر دریچه‌ای شوق آن دارد که جان تشنگانش را سیراب کند.
آری دروازه‌ی علم‌آموزی به پهنای آسمان و زمین باز است و فرشتگان، بال‌های رحمتشان را فرشی کرده، تا شاهد آن‌دسته از طالبان علم باشند که در‌حال پیمودن مسیر به سمت عرش الهی‌‌اند. انسان طبیعتا از ابتدای خلقتش دائما در حال تکامل بوده و رشد جسمانی در او به وضوح قابل مشاهده است. همانگونه که مواد غذایی عاملی برای رشد جسم بوده، تغذیه‌ی روح نیز بواسطه‌ی کسب معرفت و تعالی امکان‌پذیر است و تعالی روح با گام نهادن در مسیر علم و دانش میسر می‌گردد. روح انسان همچون معدنی است که اگر استخراج نگردد چونان تشنه‌ای در بیابانی برهوت زنده به گور میشود.
با توجه به این‌که علم‌آموزی و گرایش به معرفت یک نیاز فطری است؛ خداوند نیز، این نیاز فطری را بی‌پاسخ نگذاشت و پیامبرانش را یکی پس از دیگری مبعوث کرد تا «یُثِیروُا لهُم دَفائنَ العُقُول– نهج‌البلاغه، خطبه ۱» (پیامبران می‌آیند تا عقل‌های دفن‌شده را استخراج‌کنند.)
آری انسان سازی شیوه‌ی مشترک همه‌ی انبیاست؛ هدف پیامبران تزکیه و تعلیم انسان‌ها‌ست تا بدین وسیله فطرت آنان را بیدار کنند و در نتیجه انسا‌ن‌ها با بیدار شدن فطرت‌شان قادر به کسب معارف و فضائل گردند.
خداوند در قرآن می‌فرماید: «هُوَ اَلَّذی بَعَثَ فِی الاُمییِّنَ رَسُولاً مِنهُم یَتلُوا عَلَیهِم ءَایاتِهِ وَ یُزَکّیِهِم وَ یُعَلِّم الکتَابَ وَ الحِکمَةَ وَ اِن کَانُوا مِن قَبلُ لَفِی ضَلَالٍ مبیِن– سوره مبارکه جمعه/۳ » (اوست که در‌میان مردم بی‌سواد، پیامبری از خودشان برانگیخت تا آیات او را بر آنان بخواند، پاکشان کند و به آنان کتاب و حکمت بیاموزد.)
امر تربیت در انسان موضوعی پایان ناپذیر بوده و او الی‌الابد بدان نیازمند است و معلمین با تأسی از پیامبران این وظیفه‌ی خطیر را بر‌عهده گرفته‌اند؛ البته معلمی قادر است پیغمبر‌گونه متذکر دیگران شود و غبارهای بر فطرت نشسته را بزداید، که خود به زینت علم و تقوا مزین باشد.
آنچه که بر معلمان ما واجب و لازم است این است که با نصب العین قرار دادن تقوا، تمسک به سند تحول داشته و از این طریق اجرای سند ۲۰۳۰ را در مدارس کمرنگ و کمرنگ تر نمایند و نسبت به آن واکنش نشان داده تا تقوای عملی خود را به منصه‌ی ظهور نشانند. نیل به تقوای عملی نیاز به آموزش‌های بنیادین دارد؛ اگر با دید ژرف به سیره‌ی نبوی بنگریم خواهیم یافت عامل موفقیت ایشان در امر تربیت، توجه به اعتقادات و تعمیق باورهای دینی بوده است. اما متاسفانه برخی از معلمان ما در امر تربیت، تمام توجه‌شان را فقط و فقط معطوف بر رفتار دانش آموزان کرده و توجه به ظواهر، آنان را از پرداختن به زیر‌ساخت‌ها باز‌داشته است.
پیامبر عظیم‌الشأن اسلام حضرت ختمی مرتبت محمد مصطفی «صلی الله علیه و آله و سلم» در ابتدای نبوت خویش در پی اصلاح اندیشه‌ها بر‌آمدند لذا بیشترین فعالیت حضرت در مکه کار اعتقادی بود. بیشترین آیاتی نیز که در مکه نازل شد آیات اعتقادی است؛ زیرا با اصلاح باور، نه تنها اصلاح رفتار صورت می‌گیرد، بلکه ثبات رفتاری نیز حاصل میشود. نزول اکثر آیات احکام نظیر روزه، حجاب و … در مدینه شاهد بر همین امر است که پیامبر در بدو رسالت امر به حجاب و روزه ننمودند بلکه ابتدا به تحکیم پایه‌های عقیدتی پرداختند.
عامل دیگری که در سیره‌ی پیامبر تاثیر فراوان بر تقوای عملی داشت و امر تربیت را تسریع بخشید، محبت و عاطفه‌ی ایشان نسبت به مردم بود زیرا هر چند استدلال‌های عقلی برای تربیت لازم است اما کافی نیست؛ تربیتی که همراه با رحمت نباشد تاثیرگذار نخواهد بود و یا اگر تاثیر داشته باشد تاثیر آن سطحی است. سومین عاملی که در سیره‌ی تربیتی پیامبر نقش موثری داشت حفظ کرامت مخاطب بود چرا که اگر کرامت انسان حفظ نشود و همچنین عزت نفس او مخدوش گردد، احتمال هر‌گونه فعلی از او بعید نمی‌باشد و از شرش نمی‌توان در امان بود.
لذا بر معلمان است سیره‌ی نبوی را در امر رشد هرچه بیشتر خود و متعلمین‌شان و همچنین در پیشبرد جامعه بکار‌گیرند چرا که اگر باورها با محبت و کرامت آمیخته شود میوه‌ی آن رفتارهای حسنه‌ی پایداری است که نشأت گرفته از باوری عمیق است.
مرضیه رمضان قاسم
لینک مطلب درندای اصفهان
