خلأ احساسات و آسیب‌های روحی و روانی کلاس‌های آنلاین

 

خلأ احساسات و آسیب‌های روحی و روانی کلاس‌های آنلاین

تعلیم و تعلم از شؤون الهی است و خداوند این موهبت را به پیامبران ارزانی کرده تا مسیر هدایت را به بشر بیاموزند.

آنجا که می‌فرماید: «لَقَدْ مَنَّ اللَّهُ عَلَى الْمُؤْمِنِینَ إِذْ بَعَثَ فِیهِمْ رَسُولًا مِنْ أَنْفُسِهِمْ یَتْلُو عَلَیْهِمْ آیَاتِهِ وَیُزَکِّیهِمْ وَیُعَلِّمُهُمُ الْکِتَابَ وَالْحِکْمَةَ وَإِنْ کَانُوا مِنْ قَبْلُ لَفِی ضَلَالٍ مُبِینٍ- آل عمران، 164»

(خداوند بر مومنان منت نهاد، هنگامی که در میان آنها، پیامبری از خودشان برانگیخت که آیات او را بر آنها بخواند، و آنها را پاک کند و برایشان کتاب و حکمت بیاموزد هر چند پیش از آن، در گمراهی آشکاری بودند.)

معلمی در قرآن، نخست ویژه‌ی ذات مقدس خداوند دانسته شده و جالب این‌که خداوند ویژگی‌ معلم بودن خود را بعد از اشاره به آفرینشِ انسان آورده است.

«اقْرَأْ بِاسْمِ رَبِّکَ الَّذِی خَلَقَ، خَلَقَ الْإِنْسَانَ مِنْ عَلَقٍ، اقْرَأْ وَرَبُّکَ الْأَکْرَمُ، الَّذِی عَلَّمَ بِالْقَلَمِ، عَلَّمَ الْإِنْسَانَ مَا لَمْ یَعْلَمْ.» (علق: 1ـ 5)  

(بخوان به نام پروردگارت که جهانیان را آفرید. انسان را از خون بسته سرشت. بخوان! و پروردگارت کریم‌ترین است همان که آموخت با قلم، آموخت به انسان آنچه را که نمی­دانست.)

دومین معلم، پیامبر اکرم(ص) است. آن حضرت چنان برای معلمان و مقام آنان ارزش قائل بود که در دعاهایش می­فرمود: «اللّهُمَّ اغْفِر لِلمُعَلِّمینَ و أطِل أعمارَهُم و بارِک لَهُم فی کَسبِهِم؛ (کشف الخطا، ج1، ص48) خداوندا! معلمان را بیامرز و عمر طولانی به آنان عطا فرما و کسب و کارشان را مبارک گردان!»

بنابراین معلمان و مربیان در جامعه‌ رسالت پیامبرگونه به عهده دارند و نسبت به تربیت دانش‌آموزان باید نهایت دقت و ظرافت لازم را به خرج ‌دهند و مهارت‌های لازم را فرا گیرند.

از جمله مهارت‌های اساسی که همه‌ی معلمانی که با کودک سر‌‌وکار دارند، به آن نیاز‌مندند‌، مهارت درک احساسات می‌باشد.

تحقیقات نشان داده که احساس، عنصری بسیار با اهمیت در افزایش یادگیری کودکان است و توجه به آن می‌تواند تأثیرِ مثبتی در موفقیت دانش‌آموزان داشته باشد.

اکنون که بسیاری از کلاس‌های مدارس به صورت آنلاین برگزار می‌شود، معلمان نیز باید به آسیب‌های موجود در این فضای جدید توجه کافی داشته باشند و با طولانی برگزار کردن این کلاس‌ها دانش‌آموزان را خسته نکنند، بی‌توجهی به این مسئله موجب خستگی و سرخوردگی کودکان از درس خواندن می‌شود.

با گسترش فن‌آوری‌های دیجیتال و به خصوص پس از شیوع ویروس کووید-۱۹ بسیاری از دانش‌آموزان مجبور شدند به جای ارتباط فیزیکی با معلمان خود، از طریق تلفن همراه دروس مختلف را فراگرفته و حتی به صورت آنلاین در امتحانات شرکت کنند. این نوع از آموزش اگرچه موجب شده دانش‌آموزان در خانه بمانند و در خطر ابتلا به کرونا قرار نگیرند، ولی دوری از معلم و هم‌کلاسی‌ها تاثیرات مخربی بر روان کودکان می‌گذارد.

در واقع معلمان در چنین شرایطی نمی‌توانند از لحاظ احساسی با دانش‌آموزان خود ارتباط برقرار کرده و آن‌ها را مورد حمایت عاطفی خویش قرار دهند؛ در این شرایط به کودک احساس بیهودگی دست می‌دهد. به خصوص در سن دبستان فعالیت و مشارکت گروهی با هم‌سن و ‌سالان برای کودک بسیار حیاتی است و نباید انتظار داشت که کودکان به‌ راحتی از طریق یک دنیای مجازی ارتباط موثری با معلم و مطالب درسی خود بگیرند.

روش‌های مختلفی وجود دارد که معلمین عزیز با بهره‌گیری از آن‌ها می‌توانند تدریس خلاقانه‌ای را در فضای مجازی ارائه دهند و فضای جذاب و چالش‌‌برانگیزی را برای آموزش و یادگیری دانش‌آموزان مهیا کنند. یکی از این روش‌ها استفاده از ابزارهای چند رسانه‌ای‌ مانند برقراری تماس تصویری گروهی، تهیه و ضبط فیلم آموزشی، تشکیل اتاق فکر و گفتگو در شبکه‌های اجتماعی و… است که معلمان می‌توانند برای آموزش بیشتر از آن بهره گیرند. البته در همه‌ی این روش‌ها آنچه که بیش از همه در کنار آموزش می‌تواند مؤثر ‌باشد و نباید از آن غفلت ورزید گفتگو و تعامل معلمان با دانش‌آموزان است.

معلم سرِ کلاسِ آنلاین نباید فقط به آموزش دروس بپردازد بلکه می‌تواند بخش کوتاهی ولو (5 یا 10 دقیقه) از وقت کلاس را به بحث‌های چالش‌برانگیز و گفتگوهای دو یا چند نفره اختصاص بدهد. او می‌‌تواند در خارج از وقت کلاس زمانی را به احوال‌پرسی و گفت و شنود با تک ­تک دانش‌آموزان اختصاص دهد، این روش تا حدودی به کاهش استرس و آرامش خاطر دانش‌آموزان منجر می‌شود. همچنین با گفتن قصه و داستان کوتاه فضای کلاس را برای دانش‌آموزان شاد و دل‌نشین کند تا کودک بتواند رابطه‌ی بهتری با معلم و دیگر دوستانش برقرار نماید.

برای کاهش استرس، والدین نیز به کودک خود حق بدهند که خسته شود زیرا در واقع او از دیدن دوستان خود محروم شده است.آنها سعی کنند درسی را که برای کودک خسته کننده‌ست را پیدا و با روش‌های تشویقی، سیستمِ انگیزشیِ کودک را تقویت نمایند. در آن ساعت کنار کودک خود باشند تا کم کم  به سازگاری با آن درس برسد. به خصوص برای کودکان پایه‌های پایین‌تر مثل کلاس اولی‌ها. در شرایط کنونی بهترین کار پذیرشِ وضعیت است، زیرا گلایه و ناراحتی باعث می شود که مدیریت شرایط برای ما سخت‌تر شود

زهرا اسحاقیان

لینک مطلب درندای اصفهان