معامله ای پرسود
یکی از جلوه‌های والای اخلاص و انسانیت که سبب تحکیم روابط بین افراد می گردد، ایثار است. ایثار چیزی جز تقدم خواسته‌ی دیگران بر خواسته‌ی خویشتن نیست. در آیات و روایات متعدد، واژه‌ی ایثار با موضوعاتی همچون: اطعام، انفاق، فروش مال و جان به خدا همراه شده است که برای نمونه به موارد زیر اشاره می شود:
۱- ایثار مال
یکی از مصادیق ایثار، بخشیدن بخشی از مال به دیگران است که خداوند در قرآن با عنوان انفاق از آن یاد می کند آنجا که می فرماید: « وَ یُطْعِمُونَ الطَّعامَ عَلی حُبِّهِ مِسْکیناً وَ یَتیماً وَ أَسیراً؛ و غذای (خود) را با اینکه به آن علاقه (و نیاز) دارند، به «مسکین» و «یتیم» و «اسیر» می‌دهند!» آیه ی مورد بحث اهل بیت(ع)را به عنوان شاهد مثال معرفی می نماید که طعام خویش را با وجودی که به آن علاقه‌ی شدید داشتند می بخشند. عبارت «علی حبه» که به معنای علاقه‌ی شدید می‌باشد علاوه بر اخلاص، ایثار را نیز درون خود دارد.
۲- ایثار جان
دومین مصداق از مصادیق ایثار، گذشتن از جان است و خداوند در قرآن کسانی که مجاهد در راه خدا هستند و جان خویش را در راه او می دهند به فوز عظیم، سعادت و رستگاری والا وعده می‌دهد. آنجا که می فرماید:
«إِنَّ اللَّهَ اشْتَری مِنَ الْمُؤْمِنِینَ أَنْفُسَهُمْ وَ أَمْوالَهُمْ بِأَنَّ لَهُمُ الْجَنَّةَ یُقاتِلُونَ فِی سَبِیلِ اللَّهِ فَیَقْتُلُونَ وَ یُقْتَلُونَ وَعْداً عَلَیْهِ حَقًّا فِی التَّوْراةِ وَ الْإِنْجِیلِ وَ الْقُرْآنِ وَ مَنْ أَوْفی بِعَهْدِهِ مِنَ اللَّهِ فَاسْتَبْشِرُوا بِبَیْعِکُمُ الَّذِی بایَعْتُمْ بِهِ وَ ذلِکَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظِیمُ ؛ خداوند از مؤمنان، جانها و اموالشان را خریداری کرده، که (در برابرش) بهشت برای آنان باشد؛ (به این گونه که) در راه خدا پیکار می‌کنند، می‌کشند و کشته می‌شوند؛ این وعده حقی است بر او، که در تورات و انجیل و قرآن ذکر فرموده؛ و چه کسی از خدا به عهدش وفادارتر است؟! اکنون بشارت باد بر شما، به داد و ستدی که با خدا کرده‌اید؛ و این است آن پیروزی بزرگ!»
دنیا چون بازار و فروشنده در آن مردم هستند و خداوند خریدار می باشد در این میان، چیزی که مقابل آن داده می شود بهشت است، لذا با وجود خریداری چون خداوند که اندک را می خرد، عیب جنس داده شده را بدون رسوا کردن اصلاح می کند، از مؤمن می خرد نه منافق و نه کافر، سود قطعی برای انسان است و با اینکه ما هیچ حقی بر خداوند نداریم اما خداوند برای ما بر عهده‌ی خویش حقی قرار داده است و بهترین بشارت‌ها را که تبدیل شدن چیزی فانی به چیز باقی است قرار می‌دهد. در مقابلِ منافقانی که از جهاد گریزان هستند از مؤمنان مجاهد تقدیر می کند. پس بالاترین سعادت و رستگاری معامله کردن با خداوند است.
۳- ایثار فرزند
انسان به طور فطری به فرزند خویش علاقه‌مند است و حاضر نیست کوچکترین مشکلی برای فرزندش ایجاد شود اما برای نمونه قرآن کریم در آیه « فَلَمَّا بَلَغَ مَعَهُ السَّعْیَ قَالَ یَا بُنَیَّ إِنِّی أَرَی فِی الْمَنَامِ أَنِّی أَذْبَحُکَ فَانْظُرْ مَاذَا تَرَی قَالَ یَا أَبَتِ افْعَلْ مَا تُؤْمَرُ سَتَجِدُنِی إِنْ شَاءَ اللَّهُ مِنَ الصَّابِرِینَ؛ هنگامی که با او به مقام سعی و کوشش رسید، گفت: «پسرم! من در خواب دیدم که تو را ذبح می‌کنم، نظر تو چیست؟» گفت «پدرم! هر چه دستور داری اجرا کن، به خواست خدا مرا از صابران خواهی یافت! » از حضرت ابراهیم(ع) یاد می کند که با وجود علاقه‌ی شدید به فرزندش حاضر می‌شود او را فدای معبود خویش نماید. اینجا، هم، میدان امتحان و علاقه به فرزند است و هم میدان تسلیم و سر به فرمان معبود سپردن. حضرت اسماعیل(ع) با ایثار جان خویش حاضر به قربانی شدن برای معبود می شود. خداوند بهترین موهبت را به او ارزانی می نماید چرا که، هر کس حاضر شود خالصانه خود را فدای معبود نماید او نیز بهترین سعادت را برای او در نظر می گیرد.
پس با وجود چنین سعادت و شاهد مثال‌هایی از قرآن که دلالت بر ارزش و جایگاه ایثار و ایثار کنندگان دارد آیا شایسته نیست که تنها با خداوند معامله کرد؟
پی نوشت‌ها:
۱. سوره انسان، آیه ۸
۲. تفسیر نور، قرائتی، ج۱۰، ص۳۲۹
۳. سوره توبه ،آیه ۱۱۱.
۴ . تفسیر مجمع البیان، ج۳، ص۵۰۹.
۵. سوره صافات، آیه۱۰۲.
خدیجه محمدجانی
لینک مطلب در خبرگزاری حوزه
