دلایل نادیده گرفتن بیعت بعد از واقعه غدیر
دلایل نادیده گرفتن بیعت بعد از واقعه غدیر
یک به یک جلو آمدند و با او بیعت کردند؛ ولایت و امامت او را بر همه مسلمانان، از جمله خودشان تبریک گفتند. این حقیقتی است انکارناپذیر که در روز غدیر رخ داد. تاریخ نگاران و محدثین نیز آن را همانند حدیث منزلت، حدیث وصایت و حدیث سفینه به صورت متواتر در کتب معتبر شیعی و سنی نقل کردند، بطوری که جای هیچ شک و شبهه ای را درباره امامت و ولایت امام علی (ع) برای نسل بشر در هیچ دوره ای از تاریخ باقی نگذاشتند.
اما چه شد که از همان ابتدا به محض پایان واقعه غدیر، بیعت کنندگان با امام، بیعت خویش را نادیده گرفتند؟
برای این امر می توان دلایل متعددی را برشمرد که مهمترین آنها عبارتند از: دنیاگرایی، بی بصیرتی و نداشتن ایمان واقعی. آری، این عوامل باعث شدند تا عوام و خواص از فرمان خدا و پیامبر (ص) تبعیت نکرده و با غفلتِ تمام، از کنار مسئله ای به این مهمی به راحتی بگذرند.
برخی از افرادی که مسلمان شده بودند، از ایمان عمیق و ریشه دارى بهره مند نبودند. چون عده اى از آنها تنها به خاطر منافعى که مسلمان شدن برایشان داشت، اسلام را پذیرفته بودند و عده اى چون در اقلیت قرار گرفته بودند، به ناچار مسلمان شدند؛ بعضى دیگر نیز که تا آخرین حد ممکن، در برابر اسلام ایستادگى کرده و دیگر توان مقابله با اسلام را نداشتند، شیوه ای منافقانه برگزیدند و در ظاهر اسلام آوردند همچون ابوسفیان و اطرافیانش.
در واقع حفظ منافع شخصی (دنیا گرایی) در کنار ضعف ایمان باعث شد اشخاص مشهور، چشم بر روی حقیقت ببندند و به مخالفت و فتنه گری برخیزند. در این مسیر به قدری پیش رفتند که وقتی پیامبر(ص) از آنها خواست قلم و کاغذی بیاورند تا برایشان مطلبی بنویسد و بدین وسیله بعد از او هرگز گمراه نشوند و اختلاف نکنند، عُمَر با گفتن: «اِنَّ الرَّجُلَ لَیَهجُر، حَسبُنَا کِتَابُ اللهِ: این مرد هذیان می‌گوید! کتاب خدا ما را کافی است!» مانع از این کار شد.
آنچه که امت اسلامی نیاز داشت و پیامبر (ص) بدان تأکید داشت، همان چیزی است که تشکیلات منافقین پس از غدیر، برای عدم تحققش مدت ها تلاش کرده و با توطئه های پی‌درپی سعی در نابودی آن داشتند. آنها در مسیر رسیدن به اهداف شوم خود، از توهین به مقام پیامبر که قرآن درباره او فرموده بود: «وَ مَا یَنْطِقُ عَنِ الْهَوَى (نجم/آیه ۳)؛ و از سر هوس سخن نمى گوید.» گرفته تا کُشتن پیامبر (ص) اِبایی نداشتند و به این ترتیب رحلت پیامبر(ص) برای آنها موفّقیّت بزرگی بود.
گام دومی که آنها برای غصب خلافت برداشتند، جهت دهی باور مردم بود. آنها برای محقق شدن این امر، ابتدا از طریق جعل حدیث شایعه کردند که پیامبر(ص) فرموده است؛ نبوت و خلافت در یک جا جمع نمی شود و خداوند نصیب اهل بیت را در آخرت قرار داده است. آنها قصد داشتند با احادیث جعلی، پایه‌های خلافت امیرالمؤمنین علی(ع) را سُست کنند. و با این ترفند برخی از مردم سست ایمان باور کردند که خلافت به هیچ گروه خاصّی تعلّق ندارد.
در کنار آن با حذف فضائل امام، فضیلت تراشی برای مخالفان امام، جلوگیری از نشر حدیث و تدوین آن، تهدید و ارعاب مخالفان، تشویق مخالفان و پرداخت رشوه، سانسور خبری و تبلیغات گسترده علیه امام علی(ع) توانستند عوام را نیز به صورت کامل همراه خود کنند.
در واقع عوام به خاطر ضعف در ایمان، عدم توانایی در تجزیه و تحلیل مسایل، راحت طلبی و تساهل در امور، دنباله رو خواص شده، از آنها تبعیت نموده و با ابوبکر بیعت کردند. بدینگونه جامعه اسلامی از مسیر حق خارج شد تا آنجا که سید شباب اهل جنه را به عنوان کافر خارجی به شهادت رساندند و مردم به پاس این عملشان در برابر خانواده پیامبر (ص) پایکوبی کردند و بدینسان تشکیل حکومت عدل اسلامی را تا به امروز به تأخیر انداختند.
پی نوشت:
1.محمد حسین بیات؛ محمد ابراهیم نوری همدانی، واقعه غدیر خُم و عوامل تغییر مسیر اصلی آن با تکیه بر آیات و روایات، نشریه سراج منیر، دوره ۵، شماره ۱۷، زمستان ۱۳۹۳، صفحه ۳۳-۵۸
2.جلیل تارى، عوامل نادیده گرفتن غدیر و اجتماع در سقیفه، نشریه معرفت ۱۳۸۳ شماره ۷۷
