فضیلت گریه بر اباعبدالله/آیا ثواب گریه بر تمامی اشکها تعلق می‌گیرد؟!
برخی از افراد به محض خواندن روایات، خود را در صف گریه کنندگان سیدالشهدا قرار می دهند اما آیا حقیقتا این ثوابها به تمام اشک ها تعلق می گیرد؟ و هرکس با هر نیت و انگیزه و با هر نوع عمل و عقیده ای می تواند در گروه گریه کنندگان حقیقی بر امام حسین (ع) قرار گیرد؟!
در روایات فراوانی در کنار سفارش به عزاداری سیدالشهدا، به ارزشمندی گریه بر ابا عبدالله (ع) یز اشاره شده است و ائمه معصومین (ع) مردم را قولا و عملا به این ارزشها دعوت نموده اند.
در روایت آمده است که اﻣﺎم ﺻﺎدق (ع) ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ: «ﻫﺮ ﮐﺲ ﺷﻌﺮی در ﺳﻮگ ﺣﺴﯿﻦ (ع) ﺑﺨﻮاﻧﺪ و ﺧﻮد ﺑﮕﺮﯾﺪ و ۱۰ ﺗﻦ را ﺑﮕﺮﯾﺎﻧﺪ، ﺑﻬﺸﺖ ﺑﺮای آﻧﺎن ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮد.»؛ روایاتی از این قبیل در ارتباط با فضیلت گریه بسیار زیاد است و وعده بهشت و بخشش گناهانِ اهل اشک و گریه، در این روایات به صراحت بیان شده است.
برخی از افراد به محض خواندن این روایات، خود را در صف گریه کنندگان و مُزد بگیران قرار می دهند. اما آیا حقیقتا این ثوابها به تمام اشک ها تعلق می گیرد؟ و هرکس با هرنیت و انگیزه و با هر نوع عمل و عقیده ای می تواند در گروه گریه کنندگان حقیقی بر امام حسین (ع) قرار گیرد؟
آنچه همواره به فهم ما از آیات و روایات کمک می کند این است که باید مجموع آیات و روایات را درکنار هم مورد بررسی قرار داد تا بتوان نتیجه بهتری گرفت و از نگاه تک بُعدی در امان ماند، بر این اساس اگر چه ازیک طرف اشک بر امام حسین (ع) دارای فضیلت است اما با نظر به سایر آیات و روایات در می یابیم که داشتن خلوص نیت و انگیزه ی الهی و پرهیز از ریا و فریب شرط پذیرش هر فعلی است.
همانگونه که در روایت آمده است که رسول اکرم (ص) فرمودند که «هرکاری که انجام می دهی خالصانه و برای رضای خدا باشد زیرا جز عمل خالص در پیشگاه خداوندی پذیرفته نمی شود.»
لذا چنانچه اشک بر حسین علیه السلام فریبکارانه و مزورانه باشد نمی توان از آن به عنوان عملی ارزشی یاد نمود؛ اشکی که از روی ریا و برای خودنمایی و فریب از چشمان انسان جاری شود ارزشی نخواهد داشت.
علاوه بر این در آیات و روایات متعدد شرط سعادتمندی انسان انجام واجبات و پرهیز از محرمات معرفی شده است لذا صِرف اشک ریختن و عمل نکردن به دستورات الهی نمی تواند مفید باشد.
البته به یقین گریه بر مظلومیت امام حسین (ع)، موجب رقت قلب می شود و قلبی که رقیق شد در برابر گناه حساس شده و تسلیم نمی شود، گویا گریه بستری را برای سنخیت هرچه بیشتر عاشق با معشوق خویش فراهم می نماید.
دلایل اشک متفاوت است.گاهی اشک تنها تبلور احساس است. اشکی که فقط ترجمان احساس باشد ازویژگیهای طبیعی هر انسان، فارغ از هر عقیده ای می باشداما گاهی اشک علاوه بر بروز حس انسانیت، ثمره فهم انسان است.
گریه ای می تواند گریه ی ارزشی تلقی شود که در کنار نام حسین علیه السلام، یاد و راه حسین(ع) را هم نتیجه دهد؛ اشکی می تواند نوید دهنده ی بخشش گناهان و ورود به بهشت باشد که به عمل منتهی گردد.
بنابراین لازم است به این نکته دقت کرد که ذکر فضایل اشک ریختن بر اباعبدالله علیه السلام نه به معنای جایگزین کردن اشک بر عمل و نه به معنای جبران تکالیف از طریق گریه است بلکه این فضیلتها نوعی نوید به کسانی است که در صدد هرچه شبیه تر ساختن خود به امام خویشند.
گریه ای که از روی عقیده باشد انسان را به رحمت واسعه ی الهی سوق می دهد و بهشت را برای او به ارمغان می آورد.
نقش گریه بر امام همچون نقش توبه درمحو گناهان است؛ همانگونه که توبه از گناه، آثار گناه را از بین می برد گریه ی همراه با معرفت نیز توان محو آثار گناه را دارد؛ در واقع گریه واقعی منجر به هماهنگی و همسویی روح انسان با روح امام می شود و اﯾﻦ نوع ﮔﺮﯾﻪ ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ ﺛﻤﺮﺑﺨﺶ و ﺳﺒﺐ ورود ﺑﻪ ﺑﻬﺸﺖ ﺷﻮد.
بنابراین فضایلی که در روایات برای گریه کنندگان بر امام حسین (ع) وعده داده شده در ﺣﺪ «ﻣﻘﺘﻀﻰ» اﺳﺖ و ﻫﻨﮕﺎﻣﻰ به فعلیت خواهد رسید که انسان از گناه دوری کند.
همانگونه که در قرآن حسنات عامل ازبین برنده ی سیئات معرفی می شود یعنی امور نیک اثر گناهان را از بین می برد و این قدر قدرت دارد که بتواند خط بطلان بر گناهان بکشد، گریه کردن نیز اگر از روی عقیده باشد می تواند به همین اندازه اثرگذار شود و عامل رفع گناهان شود.
* فعال رسانه ای و کارشناس مرکز پاسخگویی به سوالات دینی
زهرا ابراهیمی
