جایگاه دولت کریمه با استناد به فرازهایی از دعای افتتاح
به نظر می‌رسد که تشکیل دولت کریمه و دستیابی پیروان آن به کرامت دنیا و آخرت، امری بسیار مهم و شاید مهمترین هدف انبیاء و اولیای خداوند در طول تاریخ بوده است که انسان‌ها در پرتو آن به کرامت‌های اعطایی الهی دست می‌یابند.
در دعای افتتاح، دورنمایی از دولت مطلوب اسلامی به تصویر کشیده شده است. دعای افتتاح، دعایی است که محمد بن عثمان عمری از نائبان خاص امام زمان آن را نقل کرده و منبع مناسبی است که از آن می‌توان شاخصه‌ها و الگوی مناسب حاکم بر جامعه را استخراج کرد:
۱- تشکیل دولت کریمه
در بخشی از دعای افتتاح می‌خوانیم: «اللَّهُمَّ إِنَّا نَرْغَبُ إِلَیک فِی دَوْلَةٍ کرِیمَةٍ؛ خداوندا آرزومند دولت کریمه از جانب تو هستیم». تشکیل دولت کریمه، درخواست شدید جامعه ایمانی است.
در این فراز به‌صراحت بیان می‌کند که دولت و اداره‌کننده جامعه اسلامی و انسانی باید کریم و باکرامت باشد. در این صورت در دولت کریمه، میل و رغبت انسان‌ها به‌سوی خدا بیشتر می‌شود. استفاده از واژه «انا» بدین معنی است که رغبت و تمایل به دولت کریمه باید به‌صورت مسئله‌ای اجتماعی و فراگیر درآید و جامعه ایمانی نباید در نیازهای فردی متوقف باشد.
۲- نفوذناپذیری و عزتمندی
جامعه ایمانی، خواهان نصرت و پیروزیِ عزتمندانه است. مؤمنان به‌خوبی می‌دانند که جز از این طریق، نمی‌توانند به عزت و پیروزی دست یابند همان‌طور که در بخش دیگری از دعا می‌خوانیم: «اللَّهُمَّ أَعِزَّهُ وَ أَعْزِزْ بِهِ وَ انْصُرْهُ وَ انْتَصِرْ بِهِ وَ انْصُرْهُ نَصْرا عَزِیزا؛ خدایا او را عزت بخش و به‌وسیله او مؤمنان را عزیز گردان و او را نصرت کاملِ باعزت عطا فرما».
در این فراز از دعا از جمله خصلت‌های دولت کریمه، عزت و نصرت و پیروزی برشمرده‌شده است. اساساً عزت و اقتدار در فرهنگ جامعه ایمانی نقش پررنگی دارد و یکی از عوامل ضعف و ناتوانی در اداره امور، عدم تسلط و چیره نبودن بر مسائل گوناگون است. درواقع عزت اسلام و مسلمین، ناموس دولت کریمه است و ضعف و کرنش در برابر استکبار، موجب ذلت و خواری مسلمین خواهد شد. ازاین‌رو روح تمام سیاست‌گذاری‌ها و برنامه‌های آن می‌بایست بر اساس این شاخصه طراحی شود و باید از هرگونه برنامه‌ای که موجبات سیطره غیر بر مسلمین می‌شود، اجتناب گردد.
۳- نفاق ستیزی
جامعه ایمانی، به همان میزان که عزتمندی جامعه برایش مهم است، ذلت نفاق هم برایش اهمیت دارد. دولت کریمه، نفاق‌ستیزی را در رأس اصلی‌ترین برنامه‌های خود قرار می‌دهد و در تمام سیاست‌گذاری‌های خود به آن توجه دارد؛ چراکه خط‌مشی نفاق روشن نیست و کیان جامعه اسلامی را تهدید می‌کند، در نتیجه باید بساطش برچیده شود.
در فراز دیگر این دعا به این مسئله اشاره‌شده است: «تُعِزُّ بِهَا الْإِسْلامَ وَ أَهْلَهُ وَ تُذِلُّ بِهَا النِّفَاقَ؛ خداوندا ما مایل هستیم به‌سوی تو برای دولتی محترم که عزیز کنی بدان اهل اسلام را و خوار نمایی بدان، نفاق و اهلش را».
۴- ایجاد قوام و وحدت در جامعه ایمانی
قوام جامعه ایمانی، درگرو اتحاد و همبستگی است و مهمترین عامل برای اتحاد جامعه، جمع شدن بر محور ولی خدا، امام زمان است. در فراز دیگری از این دعا آمده است: «اللَّهُمَّ الْمُمْ بِهِ شَعَثَنَا؛ خدایا به‌وسیله آن امام، ما را از پراکندگی به جمعیت برسان». بنابراین در جامعه ایمانی مردم یکدل و یکپارچه‌اند و از تفرقه، پراکندگی، چنددستگی و هرگونه نابسامانی به دور هستند. «اللَّهُمَّ الْمُمْ بِهِ شَعَثَنَا وَ اشْعَبْ بِهِ صَدْعَنَا وَ ارْتُقْ بِهِ فَتْقَنَا وَ کثِّرْ بِهِ قِلَّتَنَا؛ پراکندگی امورمان را اصلاح، گسیختگی ما را به اتحاد، کمی عده ما را به کثرت تبدیل نما...»
۵- اصلاح امور
جامعه ایمانی با محوریت ولی خدا پیوسته در حال ارتقاء و برطرف کردن عیب‌ها و نقص‌های خود است. وظیفه یک دولت کریمه فراهم نمودن سعادت دنیا و آخرت برای افراد جامعه خود است و این امر باکرامت دادن به آنها محقق می‌شود؛ کرامت دادن نیز از طریق برطرف نمودن عزتمندانه مشکلات مردم حاصل می‌شود. در فرازی از این دعا باظرافت به این نکته اشاره‌شده است: « وَ ارْتُقْ بِهِ فَتْقَنَا، وَ کَثِّرْ بِهِ قِلَّتَنَا، وَ أَعْزِزْ [أَعِزَّ] بِهِ ذِلَّتَنَا، وَ أَغْنِ بِهِ عَائِلَنَا، وَ اقْضِ بِهِ عَنْ مُغْرَمِنَا [مَغْرَمِنَا] ، وَ اجْبُرْ بِهِ فَقْرَنَا، وَ سُدَّ بِهِ خَلَّتَنَا، وَ یَسِّرْ بِهِ عُسْرَنَا، گسیختگی ما را با او پیوند ده، و اندک ما را به او زیاد فرما، و ذلّت ما را به او عزّت ده، و تنگدستی ما را به او توانگری بخش، و بدهی ما را از برکت او ادا کن، و فقر ما را به مدد او جبران فرما، و جدایی و دودستگی ما را به او برطرف کن، و دشواری کار ما را به او آسان گردان،.»
در این قسمت از فراز دعا اگرچه درخواست رفع نقص‌ها و از بین رفتن عیب‌هاست ولی به نظر می‌رسد می‌توان از زاویه آسیب‌شناسی جامعه ایمانی نیز به آن نگاه کرد؛ به این معنی که جامعه‌ای می‌تواند به معنی حقیقی، ایمانی و مهدوی باشد که این آسیب‌ها و آفت‌ها را از خود دور کند و مهیا شدن این بستر درگرو توجه به ملاک‌های دولت کریمه است.
۶- زمینه‌سازی برای مسئولیت‌پذیری
افراد در دولت کریمه، این زمینه را پیدا می‌کنند که به بهترین شکل به مسئولیت‌های ایمانی و اسلامی خود برسند. جامعه ایمانی، دولت را به‌عنوان یک عامل کارگزار نمی‌خواهد و دنبال این نیست که ساختاری ایجاد کند که نیازهای او را برطرف کند؛ بلکه او دولت را می‌خواهد تا بتواند به بهترین شکل، مسئولیت‌پذیر باشد. اساساً نگاه به دولت به‌مثابه کارگزار و عامل، در فرهنگ ایمانی جایی ندارد. به عبارتی، فرهنگ کار و مسئولیت به‌قدری بر افراد حاکم است که صرفاً دنبال انجام‌وظیفه نیستند؛ بلکه عمیقاً می‌کوشند تمام وجود و افعالشان، کار و تلاش و تولید و خدمت در مسیر حق باشد. «وفیها مِنَ الدُّعَاةِ إِلَی طَاعَتِک وَ الْقَادَةِ إِلَی سَبِیلِک و قرار ده ما را در آن از داعیان، برای اطاعتت و رهبران به‌سوی دینت.»
بنابراین هرگاه دولتی بخواهد شکل بگیرد مقدمات خاص خود را می‌طلبد و سازوکار متناسب با آن ضرورت می‌یابد. ازاین‌رو سنگ بنای تشکیل دولت کریمه تنها در پرتو یک انسان کامل شکل می‌گیرد تا بتواند نظام جامع دولت کریمه را ایجاد کند و توسعه بخشد. البته اگرچه محور این جامعه ایمانی، ولی و امام است و به‌واسطه امام جامعه است که جامعه به نصرت باعزت می‌رسد و مطلوب حاصل می‌شود. منتها این بدان معنا نیست که تنها امام و رهبر می‌تواند آن را ایجاد کند؛ بلکه در این راستا می‌بایست با استفاده از امکانات و نیروی انسانی و رهبرانی که شایستگی‌های لازم برای تشکیل دولت کریمه دارند این بستر را آماده نمود تا به شکل‌گیری دولت کریمه منتج شود. پس آنچه مشخص می‌شود این است که نخستین رکن رکین و سنگ بنای محکم و قابل‌اتکای چنین دولتی، رهبر و گردانندگان اصلی آن می‌باشند و باید با تمام قوا تلاش کرد چنین دولتی با مختصات مذکور به نمایش درآید.
فاطمه فرهادیان
لینک مطلب در خبرگزاری حوزه
