دنیا و دو راهی انتخاب
هرکس به دنبال غنیمت به سویش می‌شتافت، از شدت جراحات بر روی رمل های تف دیده افتاده بود. برق انگشتر عقیقش چشم یکی از آنها را خیره کرد؛ اما به جای اینکه انگشتر را از انگشتش بیرون بیاورد از هول اینکه دیگری نبیند و طمع نکند، با شمشیر انگشت امام حسین (ع) را برید.
دیگری از راه رسید اما چیزی برای بردن نمانده بود؛ جز پیراهن پاره پاره از ضربات شمشیر. دست جلو برد تا پیراهن را در بیاورد ...
این آدم ها به وعده ی مال و رسیدن به جایگاه دنیوی در مقابل امام حسین (ع) ایستادند و با خدا و برترین انسان های عالم جنگیدند. آری، دنیا و لذت هایش زمینه ساز چنین اتفاق عظیمی در تاریخ بشریت شد.
دنیایی که خداوند تمام نعمت هایش را در اختیار ما انسان‌ها قرار داده است آنجا که قران می فرماید : «اَلَم تَرَوا اَنَّ اللّهَ سَخَّرَ لَکُم ما فِی السَّمـواتِ و ما فِی الاَرضِ واَسبَغَ عَلَیکُم نِعَمَهُ ظـاهِرَةً وباطِنَةً؛ یا ندانسته اید که خدا آنچه را در آسمان ها و آنچه را در زمین است، مسخّر و رام شما کرده، و نعمت های آشکار و نهانش را بر شما فراوان و کامل ارزانی داشته، و برخی از مردم اند که همواره بدون هیچ دانشی [بلکه از روی جهل و نادانی] و بدون هیچ هدایتی و هیچ کتاب روشنی درباره خدا مجادله و ستیز می کنند. » (لقمان : ۲۰) چنین دنیایی با آخرت پیوندی ناگسستنی دارد. در واقع دنیا گذرگاه ورود به عالم همیشگی وابدی آخرت است از این رو زندگی کوتاه و زود گذر دنیا اهمیت بسیاری دارد؛ چرا که اعمال ما در همین دنیای زود گذر، تعیین کننده‌ی نوع زندگی ابدی ما در آخرت است. همانطور که خداوند در قرآن می فرماید: «لا تَعتَذِروا الیَومَ اِنَّما تُجزَونَ ما کُنتُم تَعمَلون؛ در قیامت، نه توبه و نه هیچ عذر دیگری پذیرفته نیست و هر کسی پاداش عمل دنیایی‌اش را می‌بیند.» (تحریم :۷ )
با این حال برخی دنیا را اصل قرار داده و معتقدند دنیا امریست تصادفی لذا تمام تلاششان درجهت لذت بردن از دنیاست.
دنیا طلبان برای درک لذت امور دنیایی، خود را تسلیم هر امری می کنند، از گناه و تضییع حق گرفته تا از بین بردن مال و جان دیگران. این افراد با دست یافتن به دنیا و لذت‌هایش، دچار غرور و غفلت مضاعف می شوند و توانایی درک واقعیت را هم از دست می دهند. البته دنیاخواهان در همین جهان، نتیجه دنیایی اعمال خویش را می‌یابند، بی‌آنکه چیزی از آن کم و کاست شود. همانطور که خداوند در قرآن می فرماید: «مَن کانَ یُریدُ الحَیوةَ الدُّنیا وزینَتَها نُوَفِّ اِلَیهِم اَعمــلَهُم فیها وهُم فیها لا یُبخَسون؛ کسانی که زندگی دنیا و زیور و زینتش را بخواهند، ثمره تلاششان را به طور کامل در [همین] دنیا به آنان می دهیم و در اینجا چیزی از آنان کاسته نخواهد شد. »(هود :۱۵) در آخرت نیز از همه چیز بی‌بهره خواهند بود و نتیجه‌ی فراموشی خدا و معاد را با فرو افتادن در آتش جهنم می بینند.
در مقابل این گروه، کسانی هستند که به خدا و روز واپسین معتقدند؛ لذا آخرت را اصل قرار داده و از نعمت های دنیا برای رسیدن به کمال و سعادت در زندگی اخروی استفاده می کنند. این حرف بدین معنا نیست که آنها در زندگی دنیوی از نعمت های خدادادی لذت و بهره‌ای نمی برند؛ بلکه آنها در عین بهره بردن از این نعمات، آخرتشان را هم آباد می کنند. همانطور که امیرمؤمنان (ع) درباره ی دنیا چنین فرمودند: «جایگاه صدق و راستی است برای کسی که با آن به راستی رفتار کند و خانه ی برای هر که از آن چیزی بفهمد و سرای بی نیازی برای کسی که از آن توشه برگیرد و جای اندرز برای آن که از آن اندرز گیرد و مسجد دوستان خدا و نمازگاه فرشتگان پروردگار و محل نزول وحی الهی و تجارتخانه اولیاء حق و ... (نهج البلاغه، حکمت ۱۳۱)
نوع نگرش ما نسبت به دنیا و مواهبش تعیین کننده ی نوع رفتار ما در دنیاست. چنانچه دنیا را اصل قرار دهیم، رفتارمان نیز منطبق بر همین نگرش خواهد بود و اگر دنیا را به چشم وسیله و ابزار بنگریم، بالتبع رفتارمان نیز منطبق بر آن خواهد بود. اما گاهی افراد دچار غفلت می شوند؛ یعنی با اینکه اعتقاد به خدا و روز واپسین دارند ولی دنیا مسحورشان می کند و دچار فراموشی می‌شوند و همانند کسانی که اعتقادی به آخرت ندارند، عمل می کنند. برای رهایی از غفلت و دنیا طلبی، بهترین راهکار یاد خدا است.
در کنار یاد خدا، تأمل در آخرت وموقتی بودن زندگی دنیا به صورت مداوم، دلبستگی انسان را به دنیا کم می کند و دل مشغولی اصلی انسان را متوجه اوامر و نواهی خداوند می نماید. همچنانکه توجه به امتیازات عالم آخرت و برتری نعمتها و قرب الهی بر لذایذ زودگذر دنیا باعث می شود هیچ تردیدی در برگزیدن زندگی آخرت بر دنیا برای انسان باقی نماند.
زهرا باغبانان
