ضرورت توجه به مساله "خیال مطهر"
باید ورودی‌های قوه خیال را غربال کنیم و حتی نباید آن را انباشته از غذاهای بیشمار و متناقض کنیم. این امر باعث می شود مواد اولیه ی مناسب برای تفکر فراهم شود.
هر چه می گذرد، تعداد انسان های متفکر تقلیل می یابد. آماده خوری محصولات فکری، دردی است که گریبان گیر جوامع شده و همچون سرطان، با سرعت زیادی در حال رشد است. اگر به جوان و نوجوان امروزی بگوییم تحقیق و پژوهش کن، شاید اولین و تنهاترین چیزی که به فکرش می رسد، موتورهای جستجوی اینترنت است. او تنها از طریق وبگردی و در نهایت جمع آوری اطلاعات از پیش آماده شده تحقیق خود را ارائه خواهد داد. اگر اینترنت را از او بگیریم و بخواهیم به جواب سوال فکر کند و محصول تفکر خودش را ارائه دهد؛ آشپزی را می ماند که بدون مواد اولیه وادار به آشپزی شود. نگاه عاقل اندر سفیه می کند و حتی شاید نسبت به سلامت ذهن شما مشکوک شود.
به راستی درمان این درد چیست؟ چه راهی وجود دارد که فرزندانمان از همان ابتدا «تفکر» را تمرین کنند؟ چه کنیم تنها نشخوار کنندهی افکار دیگران نباشند؟
به نظر می رسد باید مراحلی را که در تفکر صحیح طی می شود، بررسی کنیم و مشکل را بیابیم. تفکر، از جمع آوری معلوماتی آغاز می شود که از طریق حواس پنجگانه صورت می گیرد. در مرحله ی بعد، معلومات وارد قوه ای در انسان میشود که فلاسفه آن را «قوه ی خیال» می نامند؛ ذهن انسان به وسطه ی این نیروی خدادادی به پردازش اطلاعات مشغول می شود و حاصل آن را در اختیار عقل می گذارد. نهایتا عقل به تعقل می پردازد و کشف مجهول می نماید.
از بین مراحل گفته شده مرحله ی اول که همان جمع آوری اطلاعات است و وظیفه ی اصلی آن بر عهده ی حواس انسان است. مرحله ی آخر هم که تعقل نامیده شد، متناسب با ضریب هوشی هر شخصی، متفاوت خواهد بود. اما مهمترین قسمت، مرحله ی میانی است که به وسیله قوهی خیال انجام می پذیرد. این قوه، نقش واسطه گری دارد.
قوه خیال را "دستگاه عکاسی " هم می گویند؛ زیرا عکس موجودات را می گیرد و آنها را درک کرده و این ادراکات را به قوه عقل می سپارد. از طرفی دیگر، ادراکات کلی و انتزاعی قوه ی عقل را، برای بیان و لمس بیشتر، به صورت های خاص تنزل می دهد. حال اگر خیال آلوده شد، در نقش واسطه گری خویش خیانت می ورزد، و فرد که می پندارد تفکر و عملش بر پایهی ادراکات صحیح بوده ، در واقع آلت دست خیال خویش قرار گرفته است.
این قوه یکی از موهبت‌های بزرگ الهی در وجود انسان است. پیشرفت‌های مختلف بشر در عرصه‌های مختلف علمی و صنعتی و همچنین در حوزه‌ی فرهنگ و هنر و... و هزاران خلاقیت علمی و تکنولوژیکی، همه و همه در پرتو همین قوهی خیال به‌وجود آمده و می‌آید. این قوه با توانمندی عجیبی که خداوند به آن مرحمت کرده است، اگر در مسیر انحرافی به‌کار گرفته شود، تلفات و آسیب‌های جبران ناپذیری به بار خواهد آورد.
بنابراین باید ورودی های این قوه را غربال کنیم. نباید هر خوراکی را به آن تزریق نماییم و حتی نباید آن را انباشته از غذاهای بیشمار و متناقض کنیم. این امر باعث می شود که پردازش اطلاعات، صحیح انجام گیرد و مواد اولیه ی مناسب برای تفکر فراهم شود. اگر از صبح تا شب، بی هدف در فضای مجازی سیر کنیم و انواع تصویر و کلیپ را به خورد خیالمان دهیم؛ حتی اگر مواد، سالم باشد از زیادی آن دچار دلدرد می شود و این امر زمینه ی تفکر را فراهم نمی آورد. لذا باید کمتر دید و شنید و بیشتر فکر کرد.
آری برای درمان این درد باید قوه خیال خود را تطهیر کنیم. یکی از راه های مؤثر در این امر پرهیز از تشتت و آشفتگی است. باید پرنده ی خیال خود را تربیت نموده و آن را از پرواز بر فراز هر بامی برحذر داشت. شایسته است آدمی، در حالات مختلف، با خویشتن خلوتی داشته باشد و خود را به دور از داده های متشتت، وادار به تفکر عمیق نماید. تفکر باعث محرم شدن انسان با عالم می شود. اگر انسان با نظام خلقت محرم شود و رابطه دوستی برقرار کند، می تواند به اسرار آن راه یابد زیرا دوست هرگز راز خود را از دوست پنهان نمی دارد.
آزاده ابراهیمی فخاری
لینک مطلب در خبرگزاری رسا
