برجستگی خاص مناسک حج در عبادات

 

حج در میان واجبات الهی نسبت به عبادات دیگر دارای ویژگی خاصی است که این امر به ابعاد وسیع و گسترده‌ی مادی و معنوی مناسک حج مربوط می‌شود.

اکنون این سوال وجود دارد که حج به چه معناست و برجستگی حج در بین سایر عبادات به چه دلیل است؟

حج عبادت مخصوصی است که در زمان و مکان معین به شکل خاصی در جوار بیت الله‌الحرام به منظور اطاعت و تقرب به خدا انجام می‌گیرد؛ بدین جهت انسان برای انجام اعمالی مخصوص، قصد زیارت خانه‌ی خدا می‌کند در صورتی که توانایی مالی برای انجام این واجب را داشته باشد.

از آموزه‌های قرآن چنین بدست می‌آید که مناسک حج از آن جهت که مکان برگزاری‌اش خانه‌ی خدا، کانون توحید، تجلی نشانه‌های روشن الهی، منطقه‌ی امن بین‌المللی و پناهگاه عمومی همه‌ی مسلمانان است از اهمیت خاصی برخوردار است.

 خداوند در قرآن به این موضوع اشاره می فرماید:

« فِیهِ آیَاتٌ بَیِّـنَاتٌ مَّقَامُ إِبْرَاهِیمَ وَمَن دَخَلَهُ کَانَ آمِناً وَلِلّهِ عَلَی النَّاسِ حِجُّ الْبَیْتِ مَنِ اسْتَطَاعَ إِلَیْهِ سَبِیلاً وَمَن کَفَرَ فَإِنَّ الله غَنِیٌّ عَنِ الْعَالَمِینَ »(۹۷ آل‌عمران)

در آن (خانه) نشانه‌های روشن، (از جمله) مقام ابراهیم است و هر کس به آن درآید،  درامان است و بر عهده‌ی مردم است که قصد حج آن خانه را برای خدا نمایند، (البتّه) هرکه توانایی این راه را دارد. و هرکس کفر ورزد (وبا داشتن توانایی به حج نرود، بداند که) همانا خداوند از همه‌ی جهانیان بی‌نیاز است.

از دیگر دلائل اهمیت مناسک حج جامعیت و گستردگی اعمال حج در ابعاد مختلف است که در این بین می‌توان به منافع مادی و معنوی این فریضه‌ی الهی اشاره کرد که در هیچ یک از عبادات دیگر دیده نمی‌شود وخداوند متعال در آیه‌ی ۲۸ سوره‌ی حج به آن اشاره می‌فرماید:

« لیَشْهَدُوا مَنَافِعَ لَهُمْ وَیَذْکُرُوا اسْمَ اللَّهِ فِی أَیَّامٍ مَّعْلُومَاتٍ عَلَی مَا رَزَقَهُم مِّن بَهِیمَةِ الْأَنْعَامِ فَکُلُوا مِنْهَا وَأَطْعِمُوا الْبَائِسَ الْفَقِیرَ» (۲۸ حج)

(مردم از هر منطقه‌ای به حج خواهند آمد) تا شاهد منافع گوناگون خویش باشند و در ایام مخصوص حج، خدا را یاد کنند، پس،  گوشت چهار پایان زبان بسته‌ای که رزق‌تان شده بخورید و فقرا را اطعام کنید.

خداوند در این آیه خطاب به حضرت ابراهیم(ع) می‌فرماید: مردم را به حج دعوت نمائید تا از منافع دنیا و آخرت خویش، نظیرصحت‌ بدن، رزق، مال فراوان، بخشش خداوند، بهشت و نورانیت درآن بهره‌مند شوند؛ چون اهل مال دنیا، از حج منافع مادی، اهل عمل و طاعت، شیرینی اطاعت و اهل توحید، رضای خدا نصیبشان می‌گردد.

(لطائف‌الأشارات، ج۲، ص۵۴۰)

از دیگر ویژگی‌های مهم حج که تأثیرگذاری بیشتری نسبت به سایر عبادات بر انسان  دارد تقویت دین و ایمان است؛ از این رو امیرالمومنین علیه السلام می‌فرماید: « اعمال حج دین و ایمان انسان را تقویت می‌کند و به همین جهت است که حج واجب و لازم شمرده شده‌است.» به طوری که اگر حج تشریح نشود اصل دین به سردی می گراید؛ پس ایام حج  مناسب‌ترین فرصت برای تبلیغ و نشر فرهنگ غنی اسلام در میان مسلمانانی است که بر اثر تبلیغات سوء؛ ایمان آنها کم‌رنگ گردیده، لذا بواسطه‌ی این تبلیغ زائرین و حجاج ایمان‌شان تقویت شده و هرکدام با بازگشت به شهر و آبادی خود فرهنگی را با خود برده و نشر می‌دهند که باعث بقا و تقویت دین و  اسلام می‌شود. حضرت زهرا «سلام‌الله‌علیها» در این زمینه می‌فرماید: « حج اصلاح ایمان است» زیرا مناسک حج راهی است برای رسیدن به حقیقت ایمان و انسان بواسطه‌ی اعمال حج، ایمان، اعتقاد و  ناخالصی‌هایش اصلاح می‌گردد.

از ویژگی‌های دیگر حج آثار تربیتی فراوان آن بر زائرین است که گاهی با زیبایی گفتار و اخلاق حسنه نمایان می‌شود؛ چون زائر، خود را مهمان خدا می‌بیند از این رو با دیگران به نرمی و ملاطفت رفتار می‌کند و دشواری‌های سفر را بهتر تحمل می‌کند. پیامبر گرامی اسلام (ص) در این زمینه می‌فرماید: « حجی مبرور است که در آن خوش کلامی و ملاطفت باشد.»

گاهی هم حج‌گزار چون خویشتن را در محضر خدا می‌بیند لذا در مقابل خداوند خضوع و فروتنی می‌کند، به خودسازی و تزکیه‌ی نفس می‌پردازد، از گناه دوری کرده و خودش را به فضایل اخلاقی آراسته  می‌کند.

از مطالب گفته شده چنین بدست می‌آید که اگر بخواهیم جان و روح‌مان تصفیه،  تقرب‌مان به خدا بیشتر، اعتقاد به مرگ و معاد در جان‌ ما رسوخ نموده و فرهنگ غنی اسلام و بنیه‌ی اقتصادی کشورهای اسلامی تقویت گردد و همچنین استقلال، حاکمیت و حریت دینی عینیت یابد و از مشکلات سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی یکدیگر آگاه شده و در رفع آن تلاش شود و در یک کلام دین و دنیای ما استوار بماند، بهترین موقعیت، موسم حج است.

نبی اکرم (ص) در این زمینه می‌فرماید:  «کسی که دنیا و آخرت را اراده کند پس باید به زیارت خانه‌ی خدا برود.»

چون حج تنها عبادتی است که همه‌ی عبادات و تمام خیرات دنیا و آخرت را در برمی‌گیرد، لذا برکات حج نه تنها شامل زائران، بلکه شامل حال سایر مردم و گروه‌های مذهبی دیگر هم می‌شود و همگان از فوائد و منافع آن بهره‌مند می‌گردند.

    

بتول پناهی

لینک مطلب درخبرگزاری حوزه

 

خرافات؛ مشکلات و راهکارها

خرافات؛ مشکلات و راهکارها

یکی از آسیب‌ها و معضلات جامعه‌ی کنونی که زندگی بشر به ویژه باورهای اعتقادی و دینی او را از دیرباز تحت تاثیر قرار داده، انواع خرافات است.

براستی خرافات چیست؟ و علل گرایش مردم به آن چه می‌باشد؟

 خرافات چیزی نیست جز باورهای اعتقادی و آداب و رسومی که پایه‌ی علمی و منطقی ندارد. شاید علت اصلی آن ترسی بیهوده از یک عامل ناشناخته باشد که به ذهن فرد خطور می‌کند و فرد بواسطه‌ی خرافات تصمیم می‌گیرد تا از اتفاقات ناخوشایند جلوگیری کند.

صاحب‌نظران اجتماعی معتقدند مهمترین دلیل گرایش و گسترش خرافات در جوامع بشری، معمولاً در مواقع حساس و لحظه‌هایی که انسان اعتماد به آینده ندارد  پیدا می‌شود؛ به همین دلیل بازار کار فالگیران، رمالان و دعانویسان پررونق شده و آدمی را برای دستیابی به پیشرفت و آگاهی از آینده در انتظار بخت و طالع قرار می‌دهد؛ این آسیب اجتماعی گاهی در سطح جامعه گریبان‌گیر جوانان، روشنفکران و فرهیختگان نیز می‌شود.

از سوی دیگر خرافات را می‌توان در باورهایی همچون تولد، مرگ، بیماری، قحطی، فقر و حوادث طبیعی جستجو کرد؛  زیرا این حوادث همیشه برای بشر منبع اضطراب بوده و از طرفی انسان نتوانسته از طریق علم، توجیهی برایش پیدا کند؛ از این‌رو به خرافات روی آورده تا از اضطراب و تشویش خود بکاهد.

 عامل دیگر گرایش به خرافات حس کنجکاوی بشر است که همواره به دنبال منبع پدیده‌ها می‌گشته، تا راه حلی برایش بیابد. انسانی که موحد و خداشناس است علل حوادث جهان را از ذات پاک پروردگار خویش می‌بیند ولی انسانی که از حیث اعتقادات ضعیف است به جای ربط دادن علت پدیده‌ها به خداوند به دنبال علل سوری و ظاهری می‌گردد؛ پس به ناچار از قوه‌ی تصور، خواب و خیال خود کمک می‌گیرد تا شاید علتی برای پدیده‌ها بیابد. بنابراین صدای عطسه را نشانه‌ی صبر و جغد را نشانه‌ی خطر و شومی به حساب می‌آورد وحرکت پرنده از طرف راست به چپ را به فال نیک و پیروزی می‌گیرد و حرکت آن از طرف چپ به راست را نشانه‌ی ناکامی می‌داند.

خرافات به اشکال متنوعی در بین افراد و جامعه مشهود است. برخی از خرافات‌ها از نوع خرافات دینی و اعتقادی است مانند، اعتقاد به ارواح، پرستش‌ درخت، رودخانه، حیوانات و ارواح نیاکان، برخی اجتماعی هستند مانند، شانس و اقبال، رمالی، آداب خرافی عقد و عروسی، طلسم، دعانویسی، فالگیری، شکستن تخم مرغ  برای رفع چشم زخم، انرژی درمانی، برداشتن گرو از زیارتگاه‌ها جهت گرفتن حاجت و پیشگویی و کهانت و بعضی مواقع نیز تصورات شخصی انسان در مورد سعد و نحس‌بودن رنگ‌ها، روزها، مکان‌ها، لباس‌ها، پرندگان و خودروی سواری است.

 متاسفانه با گذشت زمان‌های طولانی و با وجود پیشرفت و تکنولوژی هنوز هم این خرافات مورد قبول برخی از مردم است و سالانه ارقام ناگواری از صدمات بواسطه‌ی این خرافات به جامعه و مردم وارد می‌شود و منجر به تخریب و آلودگی در شهرها و سوختن افراد و نقص عضو و حتی مرگ و میر می‌شود.

خرافات می‌تواند آثاری از جمله دین گریزی، خدافراموشی و روی آوردن به مسائل بی‌اساس را که معیار درست علمی و عقلانی ندارد بر فرد و جامعه بوجود آورد.

 بزرگترین آسیب‌های خرافات بر مردم و جامعه را می‌توان پایین آمدن اعتماد به نفس، ایجاد خودبینی، اختلال در عزم و اراده، کند کردن پیشرفت و پویایی کشور، بوجود آمدن بازارهای پررونقی برای مروجین خرافات و سوء استفاده‌های مالی، سیاسی، عاطفی و حتی جنسی دانست.

با تأمل در آموزه‌های قرآن در می‌یابیم که قرآن راهکارهای مفید و موثری برای مقابله با خرافات بیان نموده است.

 خداوند در قرآن می فرماید:

« کِتَابٌ أَنزَلْنَاهُ إِلَیْکَ مُبَارَکٌ لِّیَدَّبَّرُوا آیَاتِهِ وَلِیَتَذَکَّرَ أُوْلُوا الْأَلْبَابِ» (۲۹ص)

«این کتاب مبارکی است که به سوی تو فرو فرستادیم تا در آیات آن تدبّر کنند و خردمندان از آن پند گیرند.»

خداوند در این آیه یکی از راه‌های مقابله با خرافه‌گرایی را تفکر و تدبر در عقاید و آیات الهی می‌داند و از مردم می‌خواهد فکر و فهم خود را توسعه داده و در انتخاب راه به بهترین‌ها استمداد جویند. آری باید تفکر و تعقل در جامعه نهادینه و فراگیر شود زیرا پذیرش اصول دین از مکلفین فقط از طریق استدلال و عقل امکان پذیراست، از طرفی برای شناسایی عقاید خرافی از حقیقی باید به منابع مطمئن و مورد اعتماد مراجعه کرد و  هیچ موضوعی را نباید بدون سند و مدرک معتبر پذیرفت. قرآن کریم در این زمینه می فرماید:

«یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ أَطِیعُواْ اللّهَ وَأَطِیعُواْ الرَّسُولَ وَأُوْلِی الأَمْرِ مِنکُمْ فَإِن تَنَازَعْتُمْ فِی شَیْءٍ فَرُدُّوهُ إِلَی اللّهِ وَالرَّسُولِ إِن کُنتُمْ تُؤْمِنُونَ بِاللّهِ وَالْیَوْمِ الآخِرِ ذَلِکَ خَیْرٌ وَأَحْسَنُ تَأْوِیلاً» (۵۹‌نساء)

«ای کسانی که ایمان آورده‌اید! خدا را اطاعت کنید و از رسول و اولی الامر خود (جانشینان پیامبر) اطاعت کنید. پس اگر درباره چیزی نزاع کردید آن را به حکم خدا و پیامبر ارجاع دهید، اگر به خدا و قیامت ایمان دارید. این (رجوع به قرآن و سنّت برای حلّ اختلاف) بهتر و پایانش نیکوتراست.»

 امام سجاد(ع) در حدیثی می‌فرماید: « با فضیلت‌ترین اعمال نزد خداوند عملی است که بر اساس سنت باشد، اگرچه آن عمل کم باشد.»

 از آیه و روایت مذکور چنین بدست می‌آید که هر عملی که مورد تایید قرآن کریم و سخنان ائمه‌ی معصومین(ع) است مورد قبول و پذیرش خداوند قرار می‌گیرد واموری مانند خرافات که مبتنی بر وهم و خیال و بدون استناد به شرع است مورد پذیرش نیست و باید از آنها دوری کرد.

و همچنین هنگام نزاع در احکام و مقابله با مشکلات و برآورده‌ شدن هر حاجتی باید به خدا و رسولش مراجعه کرد.

خداوند در آیه‌ی دیگر می‌فرماید:

« وَیَرْزُقْهُ مِنْ حَیْثُ لَا یَحْتَسِبُ وَمَن یَتَوَکَّلْ عَلَی اللَّهِ فَهُوَ حَسْبُهُ إِنَّ اللَّهَ بَالِغُ أَمْرِهِ قَدْ جَعَلَ اللَّهُ لِکُلِّ شَیْءٍ قَدْراً»(۳‌طلاق)

« و او را از جایی که گمان ندارد روزی می‌ دهد و هر کس بر خدا توکل کند، او برایش کافی است. همانا خداوند کار خود را محقق می سازد. همانا خداوند برای هر چیز اندازه‌ای قرار داده است.»

 این آیه راه نجات از خرافات را توکل بر خداوند می‌داند و از انسان می‌خواهد هنگام روبروشدن با حوادث زندگی و مصیبت‌ها به جای رفتن سراغ خرافات بر خدا توکل کند و بداند که موثر اصلی و سرچشمه‌ی همه‌ی قدرت‌ها خداوند متعال است و با تکیه بر قدرت بیکران او می‌تواند موانع  را پشت سر گذاشته و بر همه‌ی مشکلات فائق آید.

 با توجه به آیات بیان شده قرآن راه مقابله با خرافات را تفکر،  خردورزی ، تعقل، پذیرش علوم معتبر و مستند و توکل بر خداوند متعال می‌داند. زیرا عقل و خرد انسان بواسطه‌ی خرافات تعطیل می‌گردد و جایگزین واقعیت‌ها قرار گرفته و بنیاد اعتقادات را سست می‌کند.

پس قرآن بهترین راه مبارزه با خرافه‌پرستی در یک جامعه را اصلاح مباحث اعتقادی، ایجاد بصیرت و آگاهی در میان مردم و بهره‌گیری از قوه عقل و منطق می‌شمارد.

 بنابراین با رشد تفکر و اندیشه، تقویت ایمان، بصیرت، توسعه فرهنگ و تفکیک اعتقادات مذهبی از باورهای غیر عقلانی می‌توان پدیده خرافه پرستی را در جامعه مهار کرد.

 

بتول پناهی

لینک مطلب در خبرگزاری حوزه

 

از نظم تا بی نظمی

 

انسان در دنیای کنونی که عصر ارتباطات و پیشرفت است، برای کسب دانش، رشد فکری، اجتماعی و معنوی نیاز به برنامه‌ریزی و تنظیم وقت دارد؛ از این رو شایسته است که در زندگی فردی و اجتماعی خویش، نظم و ترتیب را رعایت نماید؛ زیرا منظم بودن جزو احتیاجات اساسی و روانی بشر محسوب می‌شود و به زندگی فردی و اجتماعی افراد شکل خاص و قاعده‌ی مشخصی می‌بخشد.

برای دست‌یابی به گوهر گرانبهای نظم، باید عوامل بی‌نظمی شناخته و مورد بررسی قرار گیرد؛ زیرا به همان اندازه که نظم، انسان‌ها را در رسیدن به کمال و موفقیت یاری می‌کند، بی‌نظمی باعث عقب‌ماندگی و ناکامی اجتماعی می‌شود و سرمایه‌های عمر انسان را هدر می‌دهد.

ریشه‌ی برخی از بی‌نظمی‌ها را می‌توان در اجتماع و معاشرت با افراد و دوستان بی‌نظم جستجو کرد زیرا اینگونه معاشرت‌ها سبب بی‌نظمی در خانه، محل‌کار، کوتاهی در رعایت قوانین اجتماعی و بروز رفتارهای ناپسند می‌شود. یکی دیگر از عوامل بی‌نظمی عدم رشد فرهنگی است که مسئولین مربوطه می‌بایست در این امر خطیر افراد جامعه را یاری رسانند و از طریق رسانه‌های گروهی فرهنگ نظم را در جامعه ترویج دهند.

هرگاه نظم در جامعه به صورت یک فرهنگ در آید و افراد نسبت به نظم و انضباط احساس نیاز کنند، هیچ‌کس حاضر به نقض مقررات و ضوابط در اجتماع نخواهد شد، بلکه برای رشد و پرورش آن تلاش خواهد کرد.

 

حضرت علی(ع) در حدیثی می‌فرماید: «اُوصیکُما وَ جَمیعِ اَهلِی وَ وَلدیِ وَ مَن بَلَغَهُ بِکِتابیِ بِتَقوَی‌الله وَ نَظِمِ اَمرِکُم» «شما را و همه‌ی فرزندانم و خانواده‌ام و هر کس را که نوشته من به او می‌رسد به تقوای الهی و نظم در کارهایتان سفارش می‌کنم.»

حضرت در این سخن نورانی اشاره به ترویج فرهنگ نظم دارد.

 بنابراین اگر بی‌نظمی در جامعه رواج پیدا کند، پیامدهای جبران ناپذیری به همراه خواهد داشت؛ گاهی باعث پایمال شدن حق دیگران می‌شود مانند، اتومبیلی که چراغ قرمز را رد می‌کند و منجر به تصادف و تلف شدن وقت دیگران می‌شود و یا کارمندی که به امور شخصی خود می‌پردازد و حق مراجعین خود را ضایع می‌کند.

و گاه باعث هرز رفتن نیروها و سرمایه‌ها می‌شود مانند، سخنرانی که در زمان مقرر در کنفرانس حاضر نمی‌شود و ساعت‌ها وقت دیگران و هزینه‌های صرف شده را از میان می‌برد.

 با تامل در آموزه‌های قرآن در می‌یابیم که خداوند همواره انسان‌ها را به یک برنامه‌ی صحیح و منظم دعوت می‌کند و راه‌هایی را برای درمان بی‌نظمی مطرح می‌نماید.

خداوند در قرآن می‌فرماید: «یا ایُّهَا الذَّینَ آمَنوُا لاتُقدَّمُوا بَینَ یَدَی‌اللُّه وَ رَسُولِهِ ...» (حجرات، ۱) «ای کسانی که ایمان آوردید در هیچ کاری بر خدا و رسولش  پیشی‌ نگیرید ... .»

و نیز در آیه‌ی دیگر قرآن چنین می‌خوانیم:

 

«إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ الَّذِینَ آمَنُوا بِاللَّهِ وَرَسُولِهِ وَإِذَا کَانُوا مَعَهُ عَلَی أَمْرٍ جَامِعٍ لَمْ یَذْهَبُوا حَتَّی یَسْتَأْذِنُوهُ إِنَّ الَّذِینَ یَسْتَأْذِنُونَکَ أُوْلَئِکَ الَّذِینَ یُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَرَسُولِهِ فَإِذَا اسْتَأْذَنُوکَ لِبَعْضِ شَأْنِهِمْ فَأْذَن لِّمَن شِئْتَ مِنْهُمْ وَاسْتَغْفِرْ لَهُمُ اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَّحِیمٌ» (نور، ۶۲)

«مؤمنان (واقعی) تنها کسانی هستند که به خدا وپیامبرش ایمان آورده و هرگاه با پیامبر بر کاری اجتماع نمایند، بدون اجازه او نمی‌روند، (ای پیامبر!) کسانی که اجازه می‌گیرند آنانند که به خدا وپیامبرش ایمان دارند. پس اگر برای بعضی از کارهای خوداز تو اجازه خواستند، به هرکس از آنان که خواستی (ومصلحت بود) اجازه بده وبرای آنان از خدا طلب آمرزش کن، که خداوند بخشنده ومهربان است.»

خداوند در این آیات به مسئله‌ی مدیریت، رهبری و رعایت انضباط اشاره می‌کند که همه‌ی افراد یک جامعه که تحت پوشش مدیریت و رهبری قرار دارند می‌بایست با اجازه‌ی رهبری عمل کنند و نباید به طور خودسرانه کاری انجام دهند تا شیرازه کارها از هم نپاشد، زیرا از همین رهگذر بوده‌ است که مسلمانان طعم تلخ تخلف از این دستور را بارها در زمان پیامبر (ص) یا بعد از آن چشیده‌اند که روشن‌ترین آنها داستان شکست جنگ «احد» است که به خاطر بی‌انضباطی گروه اندکی از جنگجویان به وقوع پیوست.

خداوند در آیه‌ی دیگر به استفاده‌ی بهینه از وقت و برنامه‌ریزی اشاره کرده و می‌فرماید: «فَاٍذا فَرَغتَ فَانصَب» (انشراح، ۷) «پس هر گاه از کارت فارغ شدی برای انجام کار دیگری خودت را مهیا کن» یعنی اینکه انسان بعد از فارغ شدن از هر کار و مسئولیتی، آماده‌ی پذیرش مسئولیت دیگر و تلاش و کوشش دیگری شود و از هر فرصتی که خداوند در اختیار او قرار داده است، کمال بهره و استفاده را بنماید.

از آیات شریفه چنین بدست می‌آید که آدمی باید برای تمام مراحل زندگی خود برنامه‌ی مشخص و مدونی داشته باشد، تا از بیکاری که مایه‌ی خستگی، کم‌شدن‌نشاط، تنبلی و فرسودگی است رهایی یابد. دچار حسرت و پشیمانی نشود و از بی‌نظمی که مایه‌ی فساد و تباهی و ابتلای به انواع گناهان است، نجات یابد.

 

لذا هر فردی برای تسلط بر وقت و زمان خویش باید به کارهایی که از اولویت و اهمیت بیشتری برخوردار است توجه نموده و کارهای روزمره‌اش را به موقع و در زمان خودش انجام دهد. در این زمینه حضرت علی (ع) در حدیثی می‌فرماید: «در هر روز کار همان روزتان را انجام دهید زیرا برای هر روز کاری مخصوص بدان است.»

بنابراین زندگی فردی و اجتماعی هیچ‌کس بدون وقت شناسی و ایجاد نظم و برنامه به سامان نمی‌رسد همان گونه که این جهان هستی بر اساس نظم دقیق است، ما نیز باید همسو با این نظام با برنامه ریزی صحیح حرکت کنیم و زندگی معنوی و مادی خویش را با آن هماهنگ سازیم و هیچ فرصتی را به رایگان از دست ندهیم

 

.

 

بتول پناهی

لینک مطلب در خبرگزاری حوزه

 

 

 

 

 

درمان ناآرامی و اضطراب با قرآن

 

درمان ناآرامی و اضطراب با قرآن

یکی از مشکلات و روزمرگی‌های دنیای کنونی که برخی از انسان‌ها را درگیر کرده‌ و بخش‌هایی از زندگی آنها را تحت تأثیر قرار داده‌ است، نوعی ناآرامی و ترس مبهم است.

به نظر می‌رسد ریشه‌ی این ناآرامی‌ها و ترس‌های مبهم، به اتفاقات زندگی انسان باز می‌گردد.

گاهی انسان معتقد، ارزش‌های اصولی زندگی‌اش را در خطر می‌بیند؛ به همین دلیل دچار ترس و ناآرامی می‌شود و گاه ترس انسان، برآمده از فشارهای اقتصادی است. بعضی مواقع ترس از ازدواج، تحصیلات و تربیت فرزندان، انسان را دچار استرس و اضطراب می‌کند.

براستی ما انسان‌ها چگونه می‌توانیم برترس‌های مبهمی که بر زندگی‌مان غالب شده تسلط پیدا کرده و خود را از مهلکه‌ی ترس‌ها نجات دهیم؟

ما چگونه قادر خواهیم بود دست از ناآرامی‌ها برداشته و آرامش را تجربه کنیم؟

یکی از اموری که می‌تواند کنترل شرایط بیرونی و تسلط بر ترس‌ها را در اختیار انسان قرار دهد کنترل احساسات و عواطف است.

اگر انسان هنگام مواجهه با این ترس‌ها بر احساسات و عواطف خویش مسلط باشد و رفتار خود را کنترل کند از آشفتگی‌ها و ناآرامی‌ها دور خواهد ماند؛ ولی اگر او در این شرایط قادر به کنترل خود و هیجانات روحی‌اش نباشد، آزادی و آرامشش  سلب خواهد شد.

در چنین شرایطی استرس و اضطراب شخص بیشتر شده و بر تمام زوایای زندگی او سایه می‌افکند و جامعه و خانواده‌اش دچار بحران می‌گردد.

اما متأسفانه امروزه عده‌ای داروهای نشاط‌آور را درمان کسب آرامش می‌دانند. برخی نیز ممکن‌است جوانان را به سمت مصرف داروهای روان‌گردان و مواد مخدر تشویق کنند تا آرامشی کاذب را تجربه نمایند.

عده‌ای که خودشان را متمدن‌تر می‌دانند به سمت تمرین‌هایی چون ریلکسیشن، یوگا و انرژی درمانی می‌روند و بعضی موسیقی را پیشنهاد می‌دهند.

از نگاه قرآن درمی‌یابیم که راه درمان اضطراب و ناآرامی‌ها چیزی جز قرآن و  بودن در مسیر خداوند نیست.

خداوند در قرآن می‌فرماید:

یَا أَیُّهَا النَّاسُ قَدْ جَاءتْکُم مَّوْعِظَةٌ مِّن رَّبِّکُمْ وَ شِفَاء لِّمَا فِی الصُّدُورِ وَهُدًی وَ رَحْمَةٌ لِّلْمُؤْمِنِینَ (۵۷‌ یونس)

«ای مردم! همانا از سوی پروردگارتان پند و اندرزی برای شما آمد که مایه‌ی شفا برای آنچه در درون سینه‌های شماست و هدایت و رحمتی برای مؤمنان است.»

و در حدیثی از پیامبرگرامی‌اسلام‌صلی‌الله علیه‌وآله‌می‌خوانیم:

«یا عِبادَ اللهِ أنتُم کَالمَرضیَ وَ رَبِّ العالَمین کَالطَبیِب» (مستدرک الوسائل، ج۱۳,ص، ۱۷۵)

«ای بندگان خدا شما مانند بیماران و  خداوند تبارک و تعالی مانند پزشک است.»

آری به گفته‌ی قرآن بهترین شفا و درمان، قرآن و بهترین درمانگر خداوند است

 البته کسانی که این نسخه را در زندگی به کار نمی‌گیرند شفای کامل نخواهند داشت؛ اما کسانی که به صورت تمام و کمال از این نسخه بهره ببرند، خداوند ناآرامی را از قلب‌های‌شان برطرف خواهدکرد؛ سپس آرامش را بر جان‌شان نازل می‌گرداند.

خداوند به این موضوع در سوره فتح، آیه ۴ نیز اشاره می‌کند.

در تفسیر این آیه آمده‌است: «پیامبرصلی‌الله‌علیه‌واله خوابی دیده‌ بود که یارانش وارد مسجد الحرام می‌شوند و  خانه خدا را زیارت می‌کنند. مسلمانان به عزم زیارت خانه خدا احرام بستند و غالب اصحاب فکر می‌کردند تعبیر خواب و رؤیای صالحه در همین سفر واقع می‌شود. در حالیکه مقدر چیز دیگری بود و توفیق زیارت خانه خدا نصیب مسلمانان نشد. از طرفی این سفر منجر به «صلح حدیبیه» شد. به همین جهت تزلزل و اضطراب در قلوب افراد ضعیف الایمان افتاد. اینجا بود که لطف الهی شامل حال مسلمانان شد و سکینه و آرامش را بر دل‌های آنها بازگرداند که نه تنها ضعف و فتور در ایمان آنها راه نیابد، بلکه مصداق «لِیزدادوُا ایماناً مع ایمانِهِم» قرار گیرند و ایمان قلبی آنها کامل‌تر شود.»

طبق آیه ذکر شده انسان مؤمن به هر میزان که باورهای اعتقادی و ایمانش به خدا افزایش یابد، آرامش او بیشتر می‌شود

در حقیقت انسان مومن، با ایمان و اعتماد به خداوند آرامش و انبساط خاطر پیدا می‌کند، با امیدواری و نشاط کامل و مطمئن بر هر مشکلی فائق می‌آید؛ چراکه انسان معتقد به خدا به قدرتی مافوق همه‌ی قدرت‌ها متکی است و تنها امید او در زندگی خداوند متعال است.

افزایش ایمان به خدا موجب صبر، استواری مومن، شفای درد و ثبات روانی او می‌شود. ترس و حزن و اندوه را از انسان می‌زداید و آرامش روحی و اطمینان خاطر را برای انسان به ارمغان می‌آورد

فرد در بُعد رفتاری، رفتاری عادلانه با تمام انسان‌ها خواهد داشت. حقوق دیگران را رعایت می‌کند و نسبت به دیگران حسادت و کینه و دشمنی نخواهد داشت.

 همچنین خداوند در سوره رعد آیه ۲۸ می فرماید:

«أَلاَ بِذِکْرِ اللّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ / بدانید که تنها با یاد خدا دل‌ها آرام می گیرد.»

با تدبر در آیات ذکر شده به این نتیجه می‌رسیم که آرامش روحی تنها در سایه‌ی ایمان کامل، یاد و اعتماد به خداوند حاصل می‌شود و هیچ فرد یا چیز دیگری نمی‌تواند به انسان آرامش دهد که این دقیقاّ همان چیزی است که روانکاوان بزرگی چون «یونگ» و همکارانش معتقدند که یاد خدا و تقویت معنویت، زمینه را برای از بین بردن اضطراب و ناآرامی فراهم می‌آورد و آرامش نیاز عادی بشر است و هیچ خوشی بالاتر از آرامش نیست.

 بنابراین یاد خدا در تمام لحظات زندگی ضد اضطراب و ناآرامی است و با آرامش و ایمان به خدا یک مادر، معلم، مدیر و کارمند بهتر می‌تواند خانه، مدرسه، مملکت و محل کار را اداره کند و در جهت رشد و بالندگی اقتصادی، فرهنگی و علمی جامعه و خانوادگی خویش موفق باشد.

 

 

 بتول پناهی

لینک مطلب درخبرگزاری حوزه