چگونگی بهره‌مندی از شب‌های قدر

 

 

خداوند انسان را خلق کرد تا او را به کمال و سعادت برساند و باران رحمت و مغفرت خویش را بر قلب او نازل کند؛ اگرچه انسان در تمام ایام سال، از رحمت الهی بهره‌مند می‌شود، اما در برخی از ماه‌ها از جمله رجب و شعبان و رمضان این رحمت دو چندان می‌گردد.

یکی از شب‌های پر فضیلت ماه رمضان شب قدر است که برابر با هزار ماه است. شب قدر را شب سرنوشت و تقدیر نیز می‌نامند؛ چرا که سرنوشت یکساله‌ی انسان در این شب‌ها رقم می‌خورد.

شب قدر اوج رحمت الهی است و خداوند در این شب‌ها مهمان‌نوازی ویژه‌ای برای بندگانش دارد.

جایگاه و اهمیت شب قدر

در مورد اهمیت و جایگاه شب قدر همین بس که در قرآن و روایات درباره‌ی آن صریحاً سخن گفته شده است؛ آنجا که خداوند در آیات ۲ و ۳ سوره‌ی قدر می‌فرماید: «وَ مَا أَدْرَاکَ مَا لَیْلَةُ الْقَدْرِ؛ و از شب قدر چه آگاهت کرد.» «لَیْلَةُ الْقَدْرِ خَیْرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ؛ شب قدر از هزار ماه ارجمندتر است.»

۱. شب مقدرات

در شب قدر مقدرات یک ساله‌ی انسان رقم می‌خورد؛ چنانچه در حدیث آمده است: «التَّقدیرُ فی لَیلَةِ تِسعَ عَشرَةَ و الإبرامُ فی لَیلَةِ إحدی و عِشرینَ و الإمضاءُ فی لَیلَةِ ثلاثَ و عِشرینَ؛ مقدّرات در شب نوزدهم تعیین، در شب بیست و یکم تأیید و در شب بیست و سوم ماه [رمضان] امضا می‏‌شود.» (الکافی، ج ۴، ص ۱۵۹)

۲. شب نزول ملائکه و روح

در این شب به اذن پروردگار ملائکه نازل می‎شوند.

«تَنَزَّلُ الْمَلَائِکَةُ وَالرُّوحُ فِیهَا بِإِذْنِ رَبِّهِمْ مِنْ کُلِّ أَمْرٍ؛ در این شب فرشتگان و روح (یعنی جبرئیل) به اذن خدا (بر مقام ولایت نبی و امام عصر (عج)) از هر فرمان و دستور الهی نازل می‌شوند (و سرنوشت و مقدرات خلق را نازل می‌گردانند.»(آیه ۴ سوره قدر)

در حدیثی از امام صادق ( علیه‌السلام) پرسیدند: آیا روح همان جبرئیل است؟ فرمود: جبرئیل از ملائکه است و روح برتر از ملائکه است. سپس این آیه را تلاوت فرمودند: تَنَزَّلُ الْمَلائِکَةُ وَ الرُّوحُ‌ ... با نزول فرشتگان بر قلب پیامبر و امام معصوم در شب قدر، ارتباط زمین با آسمان، مُلک با ملکوت و طبیعت با ماوراء طبیعت برقرار می‌شود.

۳. شب بخشش گناهان

در این شب انسان می‌تواند باب توبه و رحمت الهی را به روی خود بگشاید. از گناهانی که انجام داده طلب مغفرت نماید و از خداوند بخواهد تا به او توفیق عبادت و بندگی و دوری از گناهان بدهد و همچنین روح و باطن خویش را با شستشو در دریای رحمت الهی جلا دهد.

امام باقر(علیه‌السلام)در این‌باره می‌فرماید: «مَن اَحیی لَیلَهَ القَدرِ غُفِرَت لَهُ ذنوبُهُ؛ هرکس شب قدر را احیاء بدارد، گناهانش بخشیده می شود.» (وسایل الشیعه، ج۴، ص۳۶۴)

۴. شب سلام و تهنیت

«سَلَامٌ هِیَ حَتَّیٰ مَطْلَعِ الْفَجْرِ؛ این شب (رحمت و) سلامت و تهنیت است تا صبحگاه.» (آیه ۵ سوره قدر)

در تفسیر المیزان در مورد آن بیان شده است که مراد از «سَلامٌ» در این آیه، لطف و عنایت ویژه‌ی الهی نسبت به بندگان در شب قدر است که سلامت و رحمت و برکت را به دنبال دارد و باب نقمت و عذاب را می‌بندد؛ زیرا کید و وسوسه‌ی شیطان در آن شب مؤثر واقع نشود.

چگونگی بهره‌مندی از شب‌های قدر

۱. از آن جایی که شب‌های قدر اهمیت و ارزش بالایی دارد، انسان باید به منظور بهره‌مندی ویژه ازاین شب‌ها در طول سال و چه بسا در این شب‌ها در خودش آمادگی درونی و باطنی فراهم نماید و با دعا و استغفار و بخشیدن دیگران به طهارت باطنی برسد.

۲. در این شب‌ها فرصت ایجاد شده را غنیمت شمارد و با توجه قلبی به ساحت مقدس امام زمان(عج) با ایشان ارتباط بگیرد و در دعاهای خویش ظهور آن حضرت را از خداوند بخواهد.

۳. در این شب‌ها سعی شود که توجه به مسائل مادی و بحث در این موارد کمتر شود و تمرکز بر روی مسائل معنوی جایگزین آن گردد.

۴. باید در طول روز تلاش و توجه کند که در این شب‌ها بیدار بماند؛ اما بیداری ظاهری اگرچه مطلوب است، مهم بیداری درونی و بیداری از خواب غفلت نسبت به اصل خلقت، مقام امامت و ولایت است.

بنابراین با توجه به اهمیت و ارزش و برکاتی که این شب‌ها دارد، باید سعی شود که هر چه بهتر و بیشتر زمینه‌ی بهره‌مندی از این شب‌ها را فراهم نمود.

خدیجه محمدجانی

لینک مطلب در خبرگزاری حوزه

ماه خاص

 

ماه خاص

پیامبر اکرم(ص) در حدیثی گهربار می فرمایند: «لَوْ یَعْلَمُ الْعَبْدُ ما فِی رَمَضانِ لَوَدَّ اَنْ یَکُونَ رَمَضانُ السَّنَة؛ اگر بندگان از برکت ها و حقایق ماه رمضان آگاهی می یافتند، آرزو می کردند که رمضان یک سال باشد.»

خداوند ماه های گوناگونی، به منظور تنظیم اوقات شب و روز و همچنین حساب و کتاب سال ها بر ما مقرر داشته است؛ اما از میان همه ی آن ماه ها، ماه رمضان فضیلت و جایگاه خاصی دارد، به گونه ای که آن را از سایر ماه ها متمایز نموده است.

ماه رمضان فرصتی است برای ما آدم های اهل زمین، تا به اهل آسمان بپیوندیم و روح خویش را در دریای مناجات و عرفان، شستشو دهیم؛ در پرتو آن، خود واقعیمان را باز یابیم، آنچه را که از ما فوت شده، به دست آوریم و همچنین از فیوضات الهی بهره مند گردیم.

رمضان ماه متخلق شدن به اخلاقی الهی، رسیدن به بندگی، اوج کمال، قرب و لقای الهی است.

اهمیت آن تا بدین پایه است که امام سجاد(ع) هنگام ورود به ماه رمضان از پروردگار درخواست تطهیر از آلودگی ها، بازستانی حق خویش از ظالم، صلح و صفا با مخالفان و .. داشته اند و چنین بیان داشتند که:

«پروردگارا، در این ماه سعادتی نصیب ما فرما تا به ارحام و آشنایان خویش نیکی کرده و به آنها یاری رسانیم و همسایگان را با عطایا و هدایا خشنود سازیم و اموال و دارایی مان را از آلودگی ها تطهیر کنیم و کسانی را که آزرده ایم، از رنجش و آزردگی به در آوریم و حق خویش را از ظالم باز ستانیم و با مخالفان خود، از در صلح و صفا وارد شویم.

پروردگارا! بر روان مطهر محمّد و آل محمد درود فرست و ماه مبارک رمضان را با زینت طاعت و عبادت ما بیارای و در شبها و روزهای آن یار و مددکار ما باش تا در نماز و روزه خود سستی و کوتاهی نکنیم.»

ماه رمضان، ضیافتی الهی برای تمامی مؤمنین است. در این ضیافت فرقی ندارد که از کدام قبیله، با چه زبان و با چه رنگ پوستی باشیم. همه ی ما به آن دعوت شده ایم، تا از آن بهره‌مند گردیم.

همان طور که مقام معظم رهبری (مدظله العالی) نیز در ضمن یکی از گفتارهایشان چنین فرمودند:

«شروع ماه مبارک رمضان در حقیقت عید بزرگی برای مسلمانان است. جا دارد که مؤمنین، ورود این ماه را به هم تبریک بگویند و یکدیگر را به استفاده هرچه بیشتر از این ماه توصیه کنند، چون ماه ضیافت الهی است. در این ماه فقط مؤمنین و کسانی که اهل ورود در این ضیافت اند، بر سر سفره پروردگار منّان و کریم می نشینند. این، غیر از سفره عام کرم الهی است که همه انسانها، بلکه همه موجودات عالم از آن بهره‌ مندند. این، سفره خواص و ضیافت خاصان پروردگار است.»

لذا این ماه فضیلت بسیاری دارد که آن را خاص نموده است. برای نمونه، می توان موارد آن را چنین بر شمرد:

    

۱- برترین ماه سال

از میان تمام ماه ها ماه رمضان برتری خاصی دارد؛ چرا که در آن قرآن کریم نازل شده است و آن را منحصر نموده است.

پیامبر گرامی(ص) درباره ماه رمضان می فرماید:

«ای مردم! ماه خدا با برکت و رحمت و مغفرت به شما روی آورد، ماهی که نزد خدا از همه ماه ها برتر و روزهایش بر همه روزها و شب هایش بر همه شب ها و ساعاتش بر همه ساعات برتر است، ماهی است که شما در آن به میهمانی خدا دعوت شده و مورد لطف او قرار گرفته اید، نفس های شما در آن تسبیح و خوابتان در آن عبادت، عملتان در آن مقبول و دعایتان در آن مستجاب است.... بهترین ساعاتی است که خداوند به بندگانش نظر رحمت می کند.»( وسائل الشیعه، ج ۱۰، ص ۳۱۳)

    

۲- نزول کتب آسمانی در این ماه

تمام کتب آسمانی چون: قرآن، تورات، انجیل، زبور و صحف در این ماه نازل شده است.

حضرت امام صادق(ع) می فرماید: «کل قرآن کریم در ماه رمضان به بیت المعمور نازل شد، سپس در مدت بیست سال بر پیامبر اکرم(ص) و صحف ابراهیم در شب اول ماه رمضان و تورات در روز ششم ماه رمضان، انجیل در روز سیزدهم ماه رمضان و زبور در روز هیجدهم ماه رمضان نازل شد.»

   

۳- توفیق روزه داری

خداوند متعال توفیق روزه داری را به بندگان خویش در این ماه عنایت نموده است، لذا کسانی که توانایی به جا آوردن این فریضه را دارند، باید روزه بدارند.

انسان علاوه بر جنبه جسمی، دارای جنبه روحی نیز می باشد که هرکدام از آن‌ها، به‌منظور رشد و رسیدن به کمال خویش، نیازمند برنامه ریزی های خاص خود است. ماه رمضان علاوه بر برنامه ریزی جسمی به‌منظور تنظیم خوراک و کنترل شهوت خوردن، بُعد روحی انسان را نیز در پرتو دعا و مناجات تقویت نموده و رشد می‌دهد، تا سبب سعادت ما در دنیا و آخرت گردد. پس لازم است به فضیلت آن واقف گردیم تا بهره کافی و وافی در جهت استفاده مطلوب از فیوضات الهی ببریم.

    

خدیجه محمدجانی

لینک مطلب در خبرگزاری حوزه

 

معامله ای پرسود

 

معامله ای پرسود

یکی از جلوه‌های والای اخلاص و انسانیت که سبب تحکیم روابط بین افراد می گردد، ایثار است. ایثار چیزی جز تقدم خواسته‌ی‌ دیگران بر خواسته‌ی خویشتن نیست. در آیات و روایات متعدد، واژه‌ی ایثار با موضوعاتی همچون: اطعام، انفاق، فروش مال و جان به خدا همراه شده است که برای نمونه به موارد زیر اشاره می شود:

۱- ایثار مال

یکی از مصادیق ایثار، بخشیدن بخشی از مال به دیگران است که خداوند در قرآن با عنوان انفاق از آن یاد می کند آنجا که می فرماید: « وَ یُطْعِمُونَ الطَّعامَ عَلی‏ حُبِّهِ مِسْکیناً وَ یَتیماً وَ أَسیراً؛ و غذای (خود) را با اینکه به آن علاقه (و نیاز) دارند، به «مسکین» و «یتیم» و «اسیر» می‌دهند!»  آیه ی مورد بحث اهل بیت(ع)را به عنوان شاهد مثال معرفی می نماید که طعام خویش را با وجودی که به آن علاقه‌ی شدید داشتند می بخشند. عبارت «علی حبه» که به معنای علاقه‌ی شدید می‌باشد علاوه بر اخلاص، ایثار را نیز درون خود دارد.  

۲- ایثار جان

دومین مصداق از مصادیق ایثار، گذشتن از جان است و خداوند در قرآن کسانی که مجاهد در راه خدا هستند و جان خویش را در راه  او می دهند به فوز عظیم، سعادت و رستگاری والا وعده می‌دهد. آنجا که می فرماید:

«إِنَّ اللَّهَ اشْتَری‌ مِنَ الْمُؤْمِنِینَ أَنْفُسَهُمْ وَ أَمْوالَهُمْ بِأَنَّ لَهُمُ الْجَنَّةَ یُقاتِلُونَ فِی سَبِیلِ اللَّهِ فَیَقْتُلُونَ وَ یُقْتَلُونَ وَعْداً عَلَیْهِ حَقًّا فِی التَّوْراةِ وَ الْإِنْجِیلِ وَ الْقُرْآنِ وَ مَنْ أَوْفی‌ بِعَهْدِهِ مِنَ اللَّهِ فَاسْتَبْشِرُوا بِبَیْعِکُمُ الَّذِی بایَعْتُمْ بِهِ وَ ذلِکَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظِیمُ ؛ خداوند از مؤمنان، جانها و اموالشان را خریداری کرده، که (در برابرش) بهشت برای آنان باشد؛ (به این گونه که) در راه خدا پیکار می‌کنند، می‌کشند و کشته می‌شوند؛ این وعده حقی است بر او، که در تورات و انجیل و قرآن ذکر فرموده؛ و چه کسی از خدا به عهدش وفادارتر است؟! اکنون بشارت باد بر شما، به داد و ستدی که با خدا کرده‌اید؛ و این است آن پیروزی بزرگ!» 

دنیا چون بازار و فروشنده در آن مردم هستند و خداوند خریدار می باشد در این میان، چیزی که مقابل آن داده می شود بهشت است، لذا با وجود خریداری چون خداوند که اندک را می خرد، عیب جنس داده شده را بدون رسوا کردن اصلاح می کند، از مؤمن می خرد نه منافق و نه کافر، سود قطعی برای انسان است و با اینکه ما هیچ حقی بر خداوند نداریم اما خداوند برای ما بر عهده‌ی خویش حقی قرار داده است و بهترین بشارت‌ها را که تبدیل شدن چیزی فانی به چیز باقی است قرار می‌دهد. در مقابلِ منافقانی که از جهاد گریزان هستند از مؤمنان مجاهد تقدیر می کند. پس بالاترین سعادت و رستگاری معامله کردن با خداوند است.

  ۳- ایثار فرزند

انسان به طور فطری به فرزند خویش علاقه‌مند است و حاضر نیست کوچکترین مشکلی برای فرزندش ایجاد شود اما  برای نمونه قرآن کریم در آیه « فَلَمَّا بَلَغَ مَعَهُ السَّعْیَ قَالَ یَا بُنَیَّ إِنِّی أَرَی فِی الْمَنَامِ أَنِّی أَذْبَحُکَ فَانْظُرْ مَاذَا تَرَی قَالَ یَا أَبَتِ افْعَلْ مَا تُؤْمَرُ سَتَجِدُنِی إِنْ شَاءَ اللَّهُ مِنَ الصَّابِرِینَ؛ هنگامی که با او به مقام سعی و کوشش رسید، گفت: «پسرم! من در خواب دیدم که تو را ذبح می‌کنم، نظر تو چیست؟» گفت «پدرم! هر چه دستور داری اجرا کن، به خواست خدا مرا از صابران خواهی یافت! »  از حضرت ابراهیم(ع) یاد می کند که با وجود علاقه‌ی شدید به فرزندش حاضر می‌شود او را فدای معبود خویش نماید. اینجا، هم،  میدان امتحان و علاقه به فرزند است و هم میدان تسلیم و سر به فرمان معبود سپردن. حضرت اسماعیل(ع) با ایثار جان خویش حاضر به قربانی شدن برای معبود می شود. خداوند بهترین موهبت را به او ارزانی می نماید چرا که، هر کس حاضر شود خالصانه خود را فدای معبود نماید او نیز بهترین سعادت را برای او در نظر می گیرد.

پس با وجود چنین سعادت و شاهد مثال‌هایی از قرآن که دلالت بر ارزش و جایگاه ایثار و ایثار کنندگان دارد آیا شایسته نیست که تنها با خداوند معامله کرد؟

پی نوشت‌ها:

۱. سوره انسان، آیه ۸

 ۲. تفسیر نور، قرائتی، ج۱۰، ص۳۲۹

 ۳. سوره توبه ،آیه ۱۱۱.

 ۴ . تفسیر مجمع البیان، ج۳، ص۵۰۹.

 ۵. سوره صافات، آیه۱۰۲.

  

خدیجه محمدجانی

لینک مطلب در خبرگزاری حوزه

 

آداب سخن

 

آداب سخن

سخن گفتن از نعمت هایی است که خداوند در اختیار ما انسانها قرار داده تا به وسیله ی آن مقصود خود را به دیگران انتقال دهیم.

از آنجایی که سخن گفتن دارای ارتباطی دو سویه است و بیانگر شخصیت انسان می باشد، رعایت آداب و شرایط آن در جهت ارتباط بهتر با دیگران بسیار حائز اهمیت است.

سخن گفتن می تواند سببی برای خیر و شر باشد و یا به نوعی عیب و هنر انسان را نمایان سازد؛ همان گونه که شاعر می گوید:

تا مرد سخن نگفته باشد //  عیب و هنرش نهفته باشد

آری،  عیب و هنر و حقیقت درونی انسان با سخن گفتن نمایان می شود.

در قرآن کریم و روایات و همچنین کتب اخلاقی نیز به این موضوع  پرداخته شده است.

خداوند در قرآن کریم می فرماید: «وَ مَنْ أَصْدَقُ مِنَ اللّهِ حَدیثًا / چه کسی از خداوند راستگوتر است؟»  

و نیز امام علی(ع) در این باره می فرماید: «المرء یُوزَنُ بقولِهِ و یُقَوَّمُ بفعله فَقُلْ مَا تَرجَّحُ زِنَتُه، وَ افْعَلْ ما تَجِلُّ قیَمُتُه؛ آدمی سنجیده شود به گفتارش و قیمت شود به کردارش بنابراین، بگو آنچه را از نظر وزن افزون کند و انجام بده آنچه بها و قیمت آن گران باشد.»

در روایتی دیگر نیز چنین می خوانیم که امام صادق (ع) می فرمایند: «الکلام اظهار ما فی قلب المرء من الصّفاء و الکدر، و العلم و الجهل / گویائی و تکلّم، ظاهر می‌کند هر چه در باطن متکلّم است از صفا و کدورت و از علم و جهل.»

 با توجه به روایت چنین نتیجه گرفته می شود که از کلام هر کس حال او ظاهر می‌شود. پس اگر انسان صفای باطن داشته باشد کلام او جز ذکر الهی، نقل حدیث وهدایت مردم چیزی نخواهد بود و اگر کلامش لغو و بیهوده باشد، نشان دهنده ی این است که صاحب این سخن از کدورت قلب رنج می برد.

در کتب اخلاقی در رابطه با سخن گفتن توصیه های فراوانی به ما شده است؛ از جمله اینکه:

۱- همیشه هنگام سخن گفتن از حقیقت بگوییم و پنهان کاری نکنیم و با سخن حق خود، حقیقت را آشکار سازیم.

۲. هنگام سخن گفتن در مورد مطلبی که می خواهیم بگوییم با اطلاعات و علم کافی سخن بگوییم و به سخن خویش توجه کنیم و آثار و پیامد های خیر و شر آن را نیز در نظر بگیریم.

۳. هیچ گاه با عجله صحبت نکنیم بلکه شمرده و آرام سخن بگوییم تا شخص مقابل متوجه گفتار ما گردد.

۴. از زیاده گویی بپرهیزیم؛ سخنی که کوتاه باشد توانایی تأثیرگذاری بیشتری دارد.

۵. سخن نگوییم جز به ضرورت

۶. هنگام نقل سخن از شخصی امانت دار باشیم و تمام سخن را به طور واقعیت و کامل بگویم.

۷. در اموری که به ما مربوط نمی شود اظهار نظر نکنیم.

 ۸. از جمله عوارضی که در سخن گفتن وجود دارد مبتلا شدن به گناهان زبانی چون: دروغ، غیبت، تهمت، تمسخر، شایعه، افشای سر، هتک حرمت، عیب جویی، دشنام، تحقیر، سخنان نیش دار و اختلاف افکنی است پس هنگام سخن گفتن مراقب باشیم که اهل گناه نگردیم.

امید است با به کاربستن آنچه که به عنوان توصیه های اخلاقی در کتب اخلاقی بیان شده است، همه ی ما بتوانیم  زمینه ی بهتری برای انتقال مقصود خود به دیگران فراهم نماییم و با رعایت آداب و شرایط سخن گفتن به گفتار خود رنگ عبادت نیز ببخشیم.

خدیجه محمدجانی

لینک مطلب درخبرگزاری حوزه

 

حقوق بشر و آزادی قدس

 

حقوق بشر و آزادی قدس

بسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ؛ «ن وَالْقَلَمِ وَ مَا یسْطُرُونَ؛ ن، سوگند به قلم و آنچه می نویسند» (قلم:1)

 آری سوگند به قلم و آنچه می نویسند از عبرت های تاریخ بشر از هدایت ها و گمراهی ها از ظلم و غارت ها از صلح و جنگ از رعایت ارزش های انسانی و زیر پا نهادن آن.

 ای آفریننده و ای هدایت کننده قلب ها و عقل ها! مگر تو ما انسانها را خلق نکرده بودی که خلیفه الله باشیم؟ مگر تو ارزش های انسانی را در وجود ما به ودیعه ننهاده بودی که یکدیگر را در رسیدن به کمال و قرب الهی یاری نمایم؟ مگر پیمان اَلست نگرفته بودی که به عهد خویش وفادار بمانیم؟ پس چرا به پیمان و عهد خویش وفادار نماندیم؟ و دیو راهزن جاده عقل، عقل ها را به غارت برده و سرگردان در جاده های گمراهی رها کرده است.
انسانها بر انسانهای دیگر مسلط شده اند. قوانینی ساخته و آن را براساس اصول و ارزش های انسانی می دانند و همچنان در پی گمراهی انسانهای مظلوم، به ستم کشیدن، بردگی، تجزیه و تحلیل شهرهای آنها و اکنون نیز در پی «معامله قرن» می باشند و با این ستم ها و بردگی ها خود و قوانینشان را وسیله نجات و هدایت بشر می دانند. حقوق و قوانینی که جوابی قاطع بر ناملایمات و خونریزیها ندارد و نقض کننده حقوق بشری می باشد نه تنها نجات دهنده و هدایت کننده نیست بلکه هلاک کننده است.

 کاش! بشر سرگردان در پشت دیوار طبیعت مادی به نقص، ضعف، ناتوانی حقوق و قوانین خود پی ببرد و پیمان اَلست خویش را دوباره زنده نماید و تنها ره به سوی آفریننده حقیقی پوید تا از سرگردانی های گمراه و هلاک کننده رهایی یابد به کمال و قرب الهی دست یابد؛ چرا که تاکنون قوانین خود ساخته اش نتوانسته است دردی از دردهای او را درمان نماید و چه بسا بر آن افزوده است.

خدیجه محمد جانی

لینک مطلب در ندای اصفهان