امامی که هرگز از صبر خسته نشد

زهرا ابراهیمی امروز در گفت‌وگو با خبرنگار فارس در اصفهان پیرامون اهمیت صبر در اهل‌بیت (ع) به‌ ویژه امام حسن مجتبی (ع)، اظهار داشت: یکی از ویژگی‌های وجود مقدس امام حسن (ع)، صبر است که به دلیل شرایط زمانی خاص، این ویژگی در وجود ایشان نمود عینی بیشتری یافته است، چراکه ائمه معصومین (ع) متناسب با شرایط و جو جامعه خویش رفتار می‌کردند و زمان امام حسن (ع)، شرایط به‌گونه‌ای بود که صبر بیشتری نیاز داشت.

کارشناس مسائل دینی خاطرنشان کرد: در زمان امام حسن (ع) روحیه رفاه‌طلبی و دنیازدگی بین نسل جوان رخنه کرده بود و به همین دلیل تمایلی برای جهاد و جنگ وجود نداشت، توطئه‌های معاویه نیز برای فریب هر گروه از افراد جامعه با شیوه‌هایی خاص تا جایی پیش رفت که برای امام (ع) جز یاران اندکی باقی نماند و تصمیم به جنگ در این شرایط، با توجه به نیروهای فراوان معاویه و یاران اندک امام (ع) باعث می‌شد که ایشان و یارانشان در این مسیر کشته شوند بدون اینکه ثمره‌ای داشته باشد.

وی ادامه داد: به همین دلیل امام برای حفظ اسلام تصمیم به صلح گرفتند، صلحی که به دلیل عدمِ فهمِ فلسفه آن، ملامت دوست و دشمن را به دنبال داشت و درعین‌حال، امام (ع) را به‌عنوان اسوه صبر به جهان اسلام شناساند.

جوامع نیازمند رشد فکری هستند تا بتوانند حق را از باطل تشخیص دهند

ابراهیمی تصریح کرد: در زمان امام حسن (ع) جامعه نیازمند رشد فکری بود تا بتواند حق را از باطل تشخیص دهد و رساندن جامعه به این حد از بصیرت، صبر ویژه‌ای را می‌طلبید، علاوه بر این امام حسن (ع) به دلیل تصمیمی که برای صلح گرفتند با برخوردها و زخم‌زبان‌های متعددی روبرو شدند که تحمل این حجم از بی‌انصافی، نیازمند صبری جمیل بود.

پژوهشگر حوزه دینی یادآور شد: البته همین صبر را در وجود مقدس پیامبر اسلام (ص) نیز شاهد هستیم، پیامبر اسلام نیز در تمام مدت رسالت خویش، علیرغم برخوردهای متعدد و شدیدی که از ناحیه اطرافیان و حتی اقوام داشتند، درعین‌حال با صبری جمیل دست از هدایت مردم برنداشتند.

وی بابیان نتایج صبر امام مجتبی (ع)، ابراز داشت: یکی از نتایج صبر امام (ع)، شناساندن هویت حقیقی معاویه بود، زیرا باوجودی که معاویه از هیچ فریبی برای تأثیر بر افکار عمومی جامعه روگردان نبود اما درعین‌حال با عدم پایبندی به مواردی که در صلح‌نامه آمده بود، باطن حقیقی خویش را تا حدودی نمایان کرد و همین امر منجر به بیداری برخی از مردم شد و این صبر، چیزی است که ما نیز در جامعه کنونی بدان نیازمندیم، آن‌هم صبری که بتوان در سایه آن به رسوایی دشمنان و روشن کردن باطن آن‌ها دست‌یافت.

از نگاه کلان و تأثیری که جامعه جهانی از اسلام گرفته غافل هستیم

ابراهیمی با اشاره به مشکلات امروز جامعه اسلامی افزود: امروزه به دلیل مشکلات متعددی که در کشور با آن روبرو هستیم، گاهی صبر بر سختی‌ها را ازدست‌داده و از نتایج صبر غفلت می‌کنیم، چراکه نگاه ما به مسائل، نگاهی جزئی است و تنها به پیرامون خود، مشکلات و گرفتاری‌ها توجه داریم و از نگاه کلان و تأثیری که جامعه جهانی از اسلام گرفته، غافل هستیم.

این فعال فرهنگی بیان داشت: امروز جهان به سمت معنویتی بی‌بدیل در حال حرکت است و جامعه ما نیز نیازمند بصیرت افزایی است، منتها افزودن بصیرت، تنها در سایه صبر بر سختی‌ها امکان‌پذیر است، صبر بر مشکلات هم در بعد فردی و هم در بعد اجتماعی حائز اهمیت است، همان‌گونه که امام حسن (ع) به‌عنوان اسوه و الگوی صبر، در برابر قضاوت‌ها و ملامت‌ها تحمل کرده و به انتخاب مسیر خویش یقین داشتند، ما نیز باید با تأسّی به امام خویش، به‌درستی مسیر اهل‌البیت (ع) یقین داشته و برای تثبیت آن به صبر پناه ببریم.

وی با تأکید بر وجود مشکلات و سختی‌های زندگی به سبک اسلامی عنوان داشت: گاهی به دلیل توجه به امور شرعی، دینی و تمسک به اهل‌البیت (ع) ممکن است مورد تمسخر قرارگرفته و یا از سوی جامعه مجبور به پرداخت هزینه‌های زیست دینی شویم، اما این مسأله نباید منجر به ناامیدی شده و صبر انسان را لبریز کند، اتفاقاً در توصیه‌ای هم که حضرت علی (ع) به امام حسن (ع) فرموده‌اند، بهره بردن از نیروی صبر مشهود است.

امامی که هرگز از صبر خسته نشد

ابراهیمی اذعان داشت: حضرت علی (ع) در توصیه به فرزندشان امام حسن (ع) می‌فرمایند «خودت را عادت بده، تمرین کن برای این‌که بتوانی در ناملایمات و مکروهات صبر پیشه کنی و چه زیبا اخلاقی است و چه پسندیده خلقی است، صبر و پایداری درراه حق!» و چه زیبا امام حسن (ع) این کلام پدر را جامه عمل پوشانده و هرگز از صبر خسته نشدند.

کارشناس مسائل دینی تأکید کرد: نکته اخلاقی که در رابطه با صبر می‌توان متذکر شد این است که باید بین حالت صبر و حالت تصبر تفاوت قائل شویم، صبر بدین معنا است که ما در برابر برخی از امور خویشتن‌دار باشیم، خواه ریشه این خویشتن‌داری فطرت و ذات انسان باشد و یا تلاش و تمرین، اما آنچه در تصبر وجود دارد، تنها ممارست است و تمرین و تلاش برای رسیدن به این حالت و درواقع در تصبر، لزوماً مشقت و سختی وجود دارد و نیازمند تحمل است.

وی در خصوص تفاوت صبر و تصبر، اضافه کرد: ما امروزه در روابط فردی و اجتماعی، اصطلاحاً از کوره درمی‌رویم و نهایتاً بی اعصابی و کم‌صبری خود را بهانه می‌کنیم درحالی‌که در نگاه اسلام حتی اگر صبور هم نباشیم، باید اهل تصبر باشیم و صبر را در وجود خود پرورش دهیم، درواقع حضرت با واژه تصبر، راه را بر بهانه‌جویی‌ها می‌بندند و می‌گویند حتی اگر اهل صبر نیستید، باید از طریق تلاش برای به دست آوردن صبر، خود را عادت به تحمل سختی‌ها دهید.

صبر، گاهی به معنای سکوت است و گاهی فریاد

ابراهیمی بابیان تفاوت صبر در موقعیت‌های گوناگون، ادامه داد: البته نوع و روش صبر نیز متفاوت است، گاهی صبر به معنی صلح است که امام حسن (ع) برگزیدند و گاهی صبر، خود را در لباس جهاد و شهادت نشان می‌دهد، گاهی صبر به سکوت است و گاه در فریاد نمایانگر می‌شود، گاهی باید تحمل رنج و گرسنگی و سختی کرد و گاهی باید ظلم را فریاد زد.

این فعال فرهنگی تصریح کرد: گاهی انسان بر فقر خویش صبر می‌کند و رضایت به رزق حلال می‌دهد درحالی‌که می‌تواند بدون تمسک به صبر، غنی و بی‌نیاز شود، آن‌هم از طریق حرام، گاهی صبر در تنهایی و طرد شدن معنا می‌یابد و بی‌صبری در جمع بودن و پذیرفته شدن از سوی اجتماع و نکته مهم این است که باید با ابزار عقل و بصیرت دینی، به مصداق صحیح صبر در موقعیت‌ها و شرایط مختلف دست‌یافته و توان تشخیص را به دست آورد.

اظهار خستگی و ناامیدی با صبر جمیل همخوانی ندارد

وی در پایان گفت: برای ما و جامعه، همواره مشکلات متعددی رخ‌داده و رخ می‌دهد و چنانچه نسبت به این مشکلات صبر نداشته و در جهت حل و رفع آن‌ها قدم برنداریم، به موفقیت دست نخواهیم یافت، گله و شکایت، اعتراض و سیاه نمایی و اظهار خستگی و ناامیدی با صبر جمیل همخوانی ندارد، بنابراین اگر بخواهیم در مسیر اهل‌البیت (ع) بمانیم، باید از صبر آن بزرگواران درس گرفته و به ایشان تأسّی کنیم.

زهرا ابراهیمی 

لینک مطلب در خبرگزاری فارس